Zevenendertig jaar geleden trok ik met mijn
rugzak door Roemenië. Op zaterdag 13 september 1980 ontmoette ik in de trein naar Cluj een groep jonge Roemeense speleologen, las ik vanochtend
in een oude agenda. Een week lang waren ze door Transsylvanië getrokken. Over
bergen en door grotten. Nu reisden ze zingend terug naar huis. Voor Felix
hoefde dat zingen niet zo. Hij begon een gesprek met mij. Over wat zij gedaan hadden
en over wat ik daar in de trein deed.
Kort voor de eindbestemming Cluj stelde Felix
me aan de rest van de groep voor. Op het station werd afgesproken dat ik eerst
met Ovidiu mee zou gaan en ’s avonds mee zou komen naar het café om de speleologenexcursie
af te sluiten. Ovidiu woonde in de binnenstad met zijn ouders. Zijn slaapkamer
was volgeplakt met foto’s uit westerse popbladen. Op een leeg stuk muur had hij
met dikke letters geschreven: "Good food, pretty women and plenty of freedom - what more could a man ask for?" De roep van een adolescent om vrijheid in een
strenge dictatuur. Ik vergeet nooit zijn verbazing toen hij het zinnetje
"valid for all countries in the world" in mijn paspoort las. Zelf was
hij weleens in Rusland geweest. Daardoor wist hij dat het nog erger kon dan in
Roemenië, vertelde hij.
Na de kroeg ging ik met Eugen naar huis. Daar kon
ik overnachten, wat eigenlijk streng verboden was in het Roemenië van Ceausescu.
Het maakte hem niet veel uit. Eugen behoorde tot de Duitse minderheid in
Roemenië, daarnaast was hij homo. Dat voelde als een dubbele handicap in
Roemenië anno 1980. Eugen woonde alleen in het huis van zijn overleden moeder.
Overdag werkte hij, ’s avonds studeerde hij aan de universiteit van Cluj. Op zondag leidde hij me rond door de stad. Hij legde me de geschiedenis uit van
de Daciërs als voorlopers van de Roemenen en vertelde over het moeizame en achtergestelde bestaan van een “duitsstammige” Roemeen.
’s Avonds bezochten we een disco voor
geneeskundestudenten, waar ik voor één keer danste op muziek van Abba. Op het
in het communistische Roemenië absurd klinkende "The winner takes it all". De volgende nacht logeerde ik bij Ovidiu. Ook hij
trok zich weinig aan van Ceausescu’s voorschriften. Op
maandagochtend 15 september 1980 bracht Ovidiu me naar de trein naar Sibiu. Van
Eugen had ik de dag ervoor afscheid genomen. We hebben nooit meer contact
gehad. Mij werd aangeraden geen namen en adressen mee over de grens te nemen. Ze vreesden voor hun studieplaats. Vanochtend vroeg ik me plotseling af wat er
van die twee Roemenen zou zijn geworden. Op zolder vond ik een oude dia in een
stoffige doos. Scherp is hij niet, wel authentiek.
Erik de Graaf