tag:blogger.com,1999:blog-43432841696376253422024-03-19T05:04:31.574+01:00GraafWerk .... door Erik de GraafErik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.comBlogger750125tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-36065883231474866582022-03-03T10:45:00.002+01:002022-03-03T10:53:51.105+01:00Knoop in de loop<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEjmGOx0HyWnChmdkscbuWSC9498G5AnQx57afvapayb8KWJt7To0xCa3KzVyLTVAdp4CYoQgcZFP-zJYwfYECu3hHOkp6EcVezCyZbD_UKWU4z2Ai1K-et54VoHrX7NQ_5oEuhlUuIL3McBnf5IOglmWpnyAeOONLpyi49XXni-LKcz4XyyFFiUCH8E8A=s3823" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2914" data-original-width="3823" height="305" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEjmGOx0HyWnChmdkscbuWSC9498G5AnQx57afvapayb8KWJt7To0xCa3KzVyLTVAdp4CYoQgcZFP-zJYwfYECu3hHOkp6EcVezCyZbD_UKWU4z2Ai1K-et54VoHrX7NQ_5oEuhlUuIL3McBnf5IOglmWpnyAeOONLpyi49XXni-LKcz4XyyFFiUCH8E8A=w400-h305" width="400" /></a></div><br /><span style="background-color: white;">Met een knoop in de loop. Zo zou je alle wapens willen zien. Onklaar,
onbruikbaar. En overbodig.</span><p></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="background: white;">Sinds 1988 staat een grote "knotted gun"</span> voor het gebouw van de Verenigde Naties in
New York. <i>No violence</i><span face="Calibri, sans-serif"><i> </i></span>heet dat beeld van de Zweedse kunstenaar
Carl Fredrik Reuterswärd (1934-2016). Je zou hopen dat de politici er
even stil bij staan voordat binnen de vergadering begint.</p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="background-color: white;">Reuterwärd was geïnspireerd door de moord op John Lennon in
1980. Zijn boodschap tegen het geweld heeft zich sindsdien over zestien
Europese en Amerikaanse steden verspreid. Behalve in New York staan er originele
in Luxemburg en in het Zweedse Malmö. Daarnaast zijn er replica’s. In het
Olympisch Museum in Lausanne, bijvoorbeeld. Of in de tuin van het Kanzleramt in
Berlijn. En een ansichtkaart uit New York zwerft al vijftien jaar door mijn werkkamer.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="background-color: white;">Met een knoop in de loop wordt er niet geschoten en hoeft er
geen vijandig vuur te worden beantwoord. Dan moeten we wel weer gaan praten. Je zou het willen beleven.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span face="Calibri, sans-serif" style="background-color: white;">Erik de Graaf</span></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-34296794085028503622022-01-12T11:50:00.003+01:002022-01-12T11:52:52.680+01:00Een dag om nooit te vergeten<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEjd6bp8AwBQZE2SyXA7oV_cL3pDiexc6LeQnnxwa5-1Ol0J75CZLE6XqOauh0jVbPjJA-gXf9VskrRRosJ9wrIyYWVBnTL-qVN2gr_HoDk1mgQbZWzS42zg5VLoVJTNCSgQtRm_QZSR5OXSD7PjeW829wfUoR4mJ4bdMOlWNtTRTyIchu3sti-nz9bvZA=s3585" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1698" data-original-width="3585" height="190" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEjd6bp8AwBQZE2SyXA7oV_cL3pDiexc6LeQnnxwa5-1Ol0J75CZLE6XqOauh0jVbPjJA-gXf9VskrRRosJ9wrIyYWVBnTL-qVN2gr_HoDk1mgQbZWzS42zg5VLoVJTNCSgQtRm_QZSR5OXSD7PjeW829wfUoR4mJ4bdMOlWNtTRTyIchu3sti-nz9bvZA=w400-h190" width="400" /></a></div><br /><span style="font-size: 12pt;">Ik heb
weleens een leukere verjaardag gehad. ’s Ochtends om vijf voor negen logde
ik op twee computers in op de SNN-site. Op jacht naar de subsidie voor verduurzaming
en verbetering in Groningen. Een computer voor onszelf, de andere voor mijn
moeder aan de andere kant van het dorp. Ze gaat op haar zesentachtigste aan de
zonnepanelen. Op naar een duurzame toekomst.</span><p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12pt; line-height: 107%;">Veel Groningers
(en Drenten) maakten terecht aanspraak op 10.000 euro na tientallen jaren van nog
voortdurend aardgaswinningsleed. Al van tevoren was duidelijk dat de beschikbare
pot geld te klein was. Dat kon weleens een loterij worden, dacht ik. En in het
spel had ik nauwelijks succes meer sinds ik in 1969 een platenbon won, als
enige inzender van een rebus.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12pt; line-height: 107%;">Om 9.43 uur
had ik 27.104 wachtenden voor me en 154 minuten geschatte wachttijd. Mijn
moeder stond op 31.345 en had 101 minuten voor de boeg. Vreemd. Het leek me goed
de cijfers bij te houden. Tussendoor las ik een boek, wandelde ik met mijn
vrouw rond het dorp en nam ik felicitaties in ontvangst. Om 16.34 uur was ik
gestegen naar plek 11.671, maar gek genoeg was mijn geschatte wachttijd na bijna
zeven uur verdubbeld. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12pt; line-height: 107%;">Tegen zessen
gingen we een uurtje naar mijn moeder. Zo kon ze haar oudste zoon feliciteren
en een mooi boek schenken (dat ik door de lockdown zelf had moeten kopen). Daarna
snel naar huis om de stand te bekijken. Nog 8.000, mijn moeder 10.000. Maar dan
krimpt plotseling mijn groene balk: weer 25.587 wachtenden voor me. Ik sta
erbij en ik kijk ernaar. Hoe kan dit? Mijn oude moeder blijft stabiel.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12pt; line-height: 107%;">Spannend. De
SNN verwacht dat het subsidieplafond voor middernacht wordt bereikt. De tijd
verstrijkt, de wachtrij slinkt. Om 23 uur staat mijn moeder op 35 minuten wachttijd,
maar het wordt steeds krapper. De reële minuten gaan sneller dan de geschatte
wachttijd. Ze is ook kansloos, maar ik wil zien wat er om 00.00 uur gebeurt.
Als een Elfstedentochtschaatster wordt ze op de Bonkevaart van het ijs geplukt.
In het zicht van de finish. Nog 28 wachtenden, 2 minuten. Geen kruisje. Geen
subsidie.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12pt; line-height: 107%;">Ach, geen
medelijden. We redden ons wel. Maar die procedure voelde oneerlijk, onbegrijpelijk
willekeurig en vernederend. Respectloos. Niet alleen voor de “verliezers”, ook
voor de “winnaars”. Spelregels werden tijdens de loterij veranderd. Toen ik
17.000 plaatsen werd terug gezet grapte een vriend dat ik door was naar de volgende
ronde van 2023. Maar die komt nu ineens niet. Is dit de betrouwbare overheid? De
nieuwe staatssecretaris vond de regeling een groot succes. Hopelijk gaat de nieuwe
bestuurscultuur pas later in. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12pt; line-height: 107%;">Nog bedankt voor de onvergetelijke dag.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12pt; line-height: 107%;">Erik de
Graaf<o:p></o:p></span></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-15631925050838001302022-01-10T16:29:00.000+01:002022-01-10T16:29:04.997+01:00Heinrich Zille en ik<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiopQUPypV-sK2eLPkNtmRFuPw3AQMoYv57UIeA3EzYguPpJeamP6r7mNr91o0lR7TtQLpAnHo-EgXZsZWZmNJKtPHXbIsvFvDjmRbubdOe57wsfwHM-GBKVjeqJKkkD-wOeEFZquZsyRC8/" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img alt="" data-original-height="400" data-original-width="266" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiopQUPypV-sK2eLPkNtmRFuPw3AQMoYv57UIeA3EzYguPpJeamP6r7mNr91o0lR7TtQLpAnHo-EgXZsZWZmNJKtPHXbIsvFvDjmRbubdOe57wsfwHM-GBKVjeqJKkkD-wOeEFZquZsyRC8/w267-h400/image.png" width="267" /></a></div><span style="background: white; font-size: 12pt;">Sinds mijn geboorte ben ik precies een eeuw jonger
dan Heinrich Zille. Tegen een blinde muur aan de Marheineckeplatz in het toen
nog West-Berlijnse Kreuzberg zag ik ooit een reusachtige tekening van het
Berlijnse volksleven in de jaren twintig. "Heinrich Zille: 10.1.1858 -
9.8.1929", stond eronder. De Berlijnse volkstekenaar en fotograaf was toen
net vijftig jaar dood.</span> Ach, dacht ik jong en onbevreesd, tot 2029 heb ik
dus nog wel de tijd.<p></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12.0pt;"><span style="background: white;">Vandaag is het precies 164 jaar geleden dat Zille werd
geboren. Hij groeide op in armoede, werkte jarenlang in een fotoatelier, maar
kwam pas goed aan zijn eigen werk toe toen hij rond zijn vijftigste werkloos
werd. "Ga liever de straat op. Kijk om je heen en teken", had zijn
leermeester hem gezegd. Zijn sociaalkritische weergave van het Berlijnse leven
van het late keizerrijk en de Republiek van Weimar sloeg in als een bom.</span><br />
<br />
<span style="background: white;">"Moeder, ik kan bloed in de sneeuw
spugen", zegt een meisje op een van Zille’s tekeningen trots tegen haar
moeder. Of: “moeder, zet de twee bloempotten eens buiten. Ons Liesje zit zo
graag in het groen”. De heersende klasse vond Zille’s werk maar niks. "Die
kerel ontneemt ons alle levensvreugde", becommentarieerde een keizerlijke officier een Zille-tentoonstelling.</span><span style="background: white;"><o:p></o:p></span></span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="background: white; font-size: 12pt;">In het Nicolaïviertel in het centrum van Berlijn (toen
Oost-Berlijn) staat sinds zijn honderdvijftigste verjaardag een standbeeld van
Heinrich Zille. Hoed op en de jas goed dichtgeslagen. Om de hoek is het
Zille-Museum. Alles in het oudste deel van de tegenwoordige wereldstad ademt
Zille en zijn Berliner </span><em><span style="background: white; color: #333333; font-family: "Arial",sans-serif; font-size: 12.0pt;">Milljöh</span></em><span style="background: white; font-size: 12pt;">. Sinds ik in 1979 de muurschildering op de
Marheineckeplatz zag sta ik altijd even stil bij Heinrichs verjaardag (ik mag
hem bij zijn voornaam noemen). In mijn jonge jaren had ik vrede met die negende
augustus 2029, precies een eeuw na Zille, maar die dag dat komt nu wel akelig dichtbij.
Ik geloof dat ik mijn doel moet bijstellen. Proost!</span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12.0pt;">
<span style="background: white;">Erik de Graaf</span><span style="background: white;"><o:p></o:p></span></span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="background-color: white; font-size: 12pt;">PS: mooi boek gekregen. Van Patrick Dassen over de
Weimar Republiek. Zille staat niet in de index. Foutje?</span></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-69452687450633497742021-11-16T22:29:00.004+01:002021-11-16T22:29:44.463+01:00De vrede van 1983<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibsNjfVEwr1DfowSBMyVHQlvmvALC-sc7RkQbZ7Slw7biOov8UOeX8Nlp_GLuMtAlcwuEQcQEfKPohA2RpusMjNy1wpSPoa4rDFEg6utfO1A_j0hq26bJS-_QapHoXOaLC601YGIoWJbFE/s1010/15111095_1229205093820481_4196157959218153529_o.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="683" data-original-width="1010" height="270" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibsNjfVEwr1DfowSBMyVHQlvmvALC-sc7RkQbZ7Slw7biOov8UOeX8Nlp_GLuMtAlcwuEQcQEfKPohA2RpusMjNy1wpSPoa4rDFEg6utfO1A_j0hq26bJS-_QapHoXOaLC601YGIoWJbFE/w400-h270/15111095_1229205093820481_4196157959218153529_o.jpg" width="400" /></a></div><p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 150%; mso-fareast-language: NL;">In september 1964, in de hoogtijdagen
van de Koude Oorlog, kondigde het communistische Oost-Duitsland een<i> Bausoldatengesetz </i>aan
(<i>Gesetz</i> = wet). Voortaan konden jonge mannen met religieuze en
ethische bezwaren tegen het Oost-Duitse leger hun militaire dienstplicht zonder
wapentuig vervullen. Als zogenaamde bouwsoldaten werden de kritische
Oost-Duitse rekruten ingezet voor infrastructurele werken, meestal voor
militaire doeleinden</span><span face=""Arial",sans-serif" style="font-size: 12pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-language: NL;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt;">Het was bepaald niet de vervangende
dienstplicht waarvan de Oost-Duitse pacifisten hadden gedroomd, maar het was
een stap in de goede richting. Vijftienduizend dienstplichtigen maakten gebruik
van de regeling. Veel meer gegadigden werden helemaal niet meer door het leger
opgeroepen, want te hoge aantallen critici stonden niet goed in de statistieken
van de DDR. </span></p>
<p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt;">In november 1983 leerde ik </span><i style="font-size: 12pt;">Bausoldat</i><span style="font-size: 12pt;"> Knopf
Burghardt kennen tijdens een vredesbijeenkomst in een kerk in Erfurt in de DDR.
Ik was drie weken met een groep studenten van Zweden tot Amerika op reis door West-
en Oost-Duitsland. Twee weken inleidingen over Duitslandpolitiek in Göttingen,
daar tussendoor een week DDR: Berlijn (Oost), Weimar, Eisenach en dus een paar
dagen Erfurt. We troffen het. Het was Friedensdekade: zeg maar een vredesweek
van tien dagen in de Oost-Duitse kerken. Op een avond sprak de Heinrich Albertz
uit West-Berlijn in een kerk in Erfurt. Albertz was theoloog, maar ook voormalig
burgemeester van West-Berlijn. In 1967 was hij afgetreden na de rellen bij het
bezoek van de shah van Perzië, waarbij de demonstrant Benno Ohnesorg door de politie
als een zeehond doodgeknuppeld werd.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt;">Het leek me een goede gelegenheid
voor Duitslandpolitiek in de praktijk. Een paar wessi-studenten durfde mee naar
de kerk, anderen bleven liever veilig buiten. We hadden in Göttingen al veel over Stasi-methoden gehoord. De langharige en baardige bezoekers van de Friedensdekade bleken veel
aardiger en boeiender dan de uitverkoren staatsjongeren, die ons overdag over het
bestaansrecht van de DDR moesten vertellen. We bleven nog lang kletsen na
afloop van de lezing van Albertz. We spraken nog een keer af en Knopf en ik ondertekenden drie
dagen later op zijn zolderkamer een persoonlijk vredesverdrag. </span><i style="font-size: 12pt;">Friedensvertrag</i><span style="font-size: 12pt;"> schreven
we boven het A4-tje, waaronder later nog de foto van het historische moment
werd geplakt. Knopf beloofde plechtig nooit een wapen op </span><i style="font-size: 12pt;">Erik Holland</i><span style="font-size: 12pt;"> te
richten. Ikzelf ondertekende mijn belofte nooit op </span><i style="font-size: 12pt;">Knopf DDR</i><span style="font-size: 12pt;"> te
schieten. En ook niet op anderen.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt;">Het was allemaal uiterst symbolisch. Het
was ook een makkelijke belofte: ik had (en heb) nog nooit een wapen op iemand
gericht. Ik heb sowieso nog nooit wapens gericht, zelfs niet op de kermis. Maar
het was Koude Oorlog en met deze “vijand” bleek ik het prima te kunnen vinden.
Nog steeds. Vier weken geleden stelden we lachend vast dat we ons keurig aan de
afspraak van 38 jaar geleden hebben gehouden. </span><span style="font-size: 12pt;">Knopf vertelde me dat diverse archieven in Thüringen zijn originele exemplaar willen hebben. Dat van mij is digitaal te vinden in het <a href="https://bildungsserver.berlin-brandenburg.de/fileadmin/havemann/docs/material/1983_friedens_vertraege.pdf" target="_blank">Archiv der DDR-Opposition van de Robert Havemann Gesellschaft</a>. </span></p>
<p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt;">Erik de Graaf</span></p><p></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-90244536622151154882021-11-09T15:26:00.003+01:002021-11-09T15:26:42.560+01:00Kristallnacht in Güstrow<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLmsNxBxt3RC5pYprxIuIicmktKu-7nxdRUggFvjmgrKr804dLXXgOfsWyNHycQjfqASNCUl015X6w3OJNpF9pvbsLL8gkES0Zp8qO5Tb3f7uIRP_mwjKEvg8XoTfZhCI-YbhFUgv2OIn0/s2048/20211021_174651.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLmsNxBxt3RC5pYprxIuIicmktKu-7nxdRUggFvjmgrKr804dLXXgOfsWyNHycQjfqASNCUl015X6w3OJNpF9pvbsLL8gkES0Zp8qO5Tb3f7uIRP_mwjKEvg8XoTfZhCI-YbhFUgv2OIn0/w400-h225/20211021_174651.jpg" width="400" /></a></div><p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%;">Krönchenhagen 13. Een achterafstraatje in Güstrow. Ik ben dol op achterafstraatjes. Even weg van paraderend winkelpubliek. Achter de façade van de stad wonen weer gewoon mensen. Of je
kunt er je antracietgrijze kampeerwagen parkeren. Let wel: hij is niet van mij,
ik kwam er alleen maar langs.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt;">Langs de parkeerplaats wandelde ik plotseling over tekst. Ik
nam wat afstand om de volgorde van de letters te bepalen. Hier stond dus ooit
de synagoge van Güstrow. De inwijding was in september 1829. Een dikke eeuw
later werd ze door de plaatselijke nazi's in brand gestoken en verwoest. Het was de Kristallnacht, de nacht
van 9 op 10 november 1938. Het was half zes in de ochtend. Het gebouw brandde
volledig uit en werd korte tijd later afgebroken. Alsof er nooit een synagoge
in Güstrow was geweest. De</span><span style="font-size: 12pt;"> </span><span style="font-size: 12pt;">joodse
bevolking van Güstrow werd gemaand het land zo snel mogelijk te verlaten. Dat
deden ze niet allemaal. In 1942 werden de laatste zestien joden uit de stad
gedeporteerd. Ze keerden nooit terug.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt;">In 1949 verkocht de joodse gemeente van Mecklenburg het
grondstuk aan een particulier. Ik stel me voor dat dat bezit niet veel later in
de DDR werd genationaliseerd, maar weten doe ik dat niet. In ieder geval
gebeurde er niet veel met het grondstuk. Het lag braak. Er werden auto’s
geparkeerd. Eerst een Trabant of een Wartburg, later een Volkswagen of een Audi
en tenslotte, toen ik er een paar weken geleden langskwam, een antracietgrijze kampeerwagen. Een
jaar of vijftien geleden werden er letters gelegd. Ter herdenking: <i>28.09.1829 Einweihung
– Synagoge Güstrow – 9.11. 1938 Zerstörung</i>.</span></p><p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt;">Erik de Graaf</span><span style="font-size: 12pt;"> </span></p>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh4rInSNQ3xhHzHSZnXGk9SjL-1yeD0VdKx3CDgVDCPNG0jl2UXoRbm3JWRgO6W611MgitrViw9XJ3K3HdaVOOBEbUBf9CIhy9xrpa6QhnA4_H65HaDJ0dawrvxuVUX3RiAEs1GbDnomj5F/s2048/20211021_174609.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh4rInSNQ3xhHzHSZnXGk9SjL-1yeD0VdKx3CDgVDCPNG0jl2UXoRbm3JWRgO6W611MgitrViw9XJ3K3HdaVOOBEbUBf9CIhy9xrpa6QhnA4_H65HaDJ0dawrvxuVUX3RiAEs1GbDnomj5F/s320/20211021_174609.jpg" width="320" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5x9y2QSizxLX7o-ShnUwVsobces_8jTCGJNlC7xdugpE15gcxNe9tbsKlmNUVej_oGEMYwjr1J9Qx60p8jSEU3NhgElNTgKyAjbcItvlBbeUz1Exgr39OmgjYHOhyJriNiDyuPwRin8JN/s2048/20211021_174623.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5x9y2QSizxLX7o-ShnUwVsobces_8jTCGJNlC7xdugpE15gcxNe9tbsKlmNUVej_oGEMYwjr1J9Qx60p8jSEU3NhgElNTgKyAjbcItvlBbeUz1Exgr39OmgjYHOhyJriNiDyuPwRin8JN/s320/20211021_174623.jpg" width="320" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj7KO43sWfSRmAbvuI2vfjtJyI1Ue0CtYUhyciAsGziLnSmosEap8TzFKy4ZRquoE0u_4RX5Napt2VMIt4JGTZVZMdjEbHO0-qk24ZvIvC6iOFmbLjJCUYuDPqOSa7RSRx_lUGHBoZLowJW/s2048/20211021_174633.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj7KO43sWfSRmAbvuI2vfjtJyI1Ue0CtYUhyciAsGziLnSmosEap8TzFKy4ZRquoE0u_4RX5Napt2VMIt4JGTZVZMdjEbHO0-qk24ZvIvC6iOFmbLjJCUYuDPqOSa7RSRx_lUGHBoZLowJW/s320/20211021_174633.jpg" width="320" /></a></div><div><br /></div><div><br /></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><div><br /></div><div><br /></div><div><br /></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><br /><br /><p></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-45048478189659883202021-10-05T16:19:00.003+02:002021-10-05T16:19:46.792+02:00Een woest Gronings studentenfeest anno 1823<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiwPZuaYWwAcOKFAEvWtKSWWHSDB-VVGpsbWEmvpW7TNCJ29MBWBzMq3nCjJJ-kuAI-LvTzjZ9ksxHwRLYJazdJz6Z99lzuPvHk7CcPEjAJbq71BOJB22sZCD22GBScyCh1QmaImDoSQt2E/s2048/20210610_120913+%25281%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiwPZuaYWwAcOKFAEvWtKSWWHSDB-VVGpsbWEmvpW7TNCJ29MBWBzMq3nCjJJ-kuAI-LvTzjZ9ksxHwRLYJazdJz6Z99lzuPvHk7CcPEjAJbq71BOJB22sZCD22GBScyCh1QmaImDoSQt2E/w400-h225/20210610_120913+%25281%2529.jpg" width="400" /></a></div> <p></p><p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="background: white; color: black; font-size: 12.0pt; line-height: 150%; mso-color-alt: windowtext;">In de
zomer van 1823 maakten twee vrienden een voettocht door Nederland. Jacob van
Lennep was de zoon van een Amsterdamse hoogleraar. De vader van Dirk van
Hogendorp was een liberaal staatsman en de grondlegger van de eerste Grondwet
van Nederland. Jongens van stand dus. Ze waren net in Leiden gepromoveerd en
besloten om geen reis naar Frankrijk of Italië te maken, zoals veel
leeftijdsgenoten deden. Liever verkenden ze Nederland. Een inspectietocht
noemden ze het. Hun bevindingen schreven ze in een dagboek.</span> <span style="background: white; font-size: 12.0pt; line-height: 150%;"><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt;">Op woensdag 18 juni kwamen de vrienden met een trekschuit
vanuit Friesland in Groningen aan. Ze vonden twee kamers in herberg De Toelast.
Met een prachtig uitzicht over de Brede Markt, die we tegenwoordig Groot noemen.
Het stadhuis was al een jaar of dertig in aanbouw. Hun dagen in Groningen vulden
ze met wandelingen door de stad en bezoeken aan bestuurders en professoren, die
opvallend vaak niet thuis waren (tenminste voor ons, voegde Van Lennep eraan
toe). Netwerken op zijn negentiende-eeuws.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt;">Na een welbestede zaterdag wilden de wandelvrienden vroeg
naar bed om de volgende ochtend fris naar het Hogeland te vertrekken. Dat lukte
niet. In De Toelast liep het promotiefeestje van de twintigjarige Wiarda Willem
Buma (later met Van Haersma ervoor) door overmatig drankgebruik uit de hand. Zeker
toen bekend werd wie er boven hen sliepen (of probeerden te slapen). “Volgt
moedig in mijn schreden”, riep een dronken student volgens Van Lennep, “en
sleur Van Hogendorp van het bed af naar beneden. Deze dronk breng ik hem, dat
hij sterft”. Met zijn allen krijsten ze: “Van Hogendorp, verschijn! En leer wat
het is geen liberaal te zijn”.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt;">Het moet gezegd, de verse jurist Buma bracht zijn gasten tot
bedaren. Maar lekker voelden Van Hogendorp en Van Lennep zich niet door het antiliberaal
gebral. Ze deden die nacht geen oog dicht. Na veel drank vergaten de
feestvierders Van Hogendorp. Toen het om vijf uur eindelijk rustig was vertrokken
de wandelaars via Dorkwerd en Oostum naar Garnwerd.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt;">Erik de Graaf</span></p>
<p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 150%;">PS: Van Lennep deed kleurrijk en op rijm verslag van die
dreigende nacht. U vindt het in <i>De zomer van 1823. Lopen met Van Lennep. Dagboek van zijn voetreis
voor Nederland</i> (bezorgd door Geert Mak en Marita Mathijsen). Over de wandeling van
<a href="https://erikdegraaf.blogspot.com/2018/06/voettocht-door-het-hogeland.html" target="_blank">Van Lennep en Van Hogendorp door het Hogeland</a> schreef ik als eens.<o:p></o:p></span></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-50594514743048850252021-10-03T22:31:00.006+02:002021-10-03T22:36:29.817+02:00Tag der Deutschen Einheit<p style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgSxnhsZBF9GOqrvWrIuIT7ZOOAVCjCTwjHEQnVOWhxGJ0H7V690Q7NI_MDcigDzWnIQQA4qEqjruYwvLz1YsV1eSeIpNuta1UsCR4bbiITJYLvHH-y1NhEREXIzLMQmdnqqGJD15McK2MK/s1600-h/2009-10-03+Kulturbund+DDR+001.jpg" style="text-align: left;"><img alt="" border="0" height="400" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5388358999501769106" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgSxnhsZBF9GOqrvWrIuIT7ZOOAVCjCTwjHEQnVOWhxGJ0H7V690Q7NI_MDcigDzWnIQQA4qEqjruYwvLz1YsV1eSeIpNuta1UsCR4bbiITJYLvHH-y1NhEREXIzLMQmdnqqGJD15McK2MK/w292-h400/2009-10-03+Kulturbund+DDR+001.jpg" style="cursor: hand; display: block; height: 400px; margin: 0px auto 10px; text-align: center; width: 292px;" width="292" /></a></p>Eenendertig jaar is het alweer geleden dat Oost- en West-Duitsland op 3 oktober 1990 formeel één werden. Kort vóór de definitieve eenwording fietste ik door de zich opheffende DDR. Door de oostelijke Harz naar Thüringen, onderweg overnachtend in de tent, een pensionnetje of in het zieltogende FDGB-vakbondshuis <em>Rosa Luxemburg</em> in Schierke. Bij toeval was ik vermoedelijk de eerste Nederlander die sinds 1959 weer op de top van de 1141 meter hoge Brocken stond. En ook de eerste die dat op de fiets deed. Dertig jaar lang was de Brocken een militaire vesting van het Sovjetleger op de grens van oost en west geweest en de afluisterpost voor de Stasi, de Oost-Duitse geheime dienst. Op de dag dat ik langsfietste werd de Brockentop weer voor het publiek geopend. <div><br /></div><div>Tijdens mijn laatste bezoek aan de <em>real existierende</em> DDR was de aftakeling zichtbaar. De letters <em>DDR</em> brokkelden van het bord boven de ingang van het kantoor van de <em>Kulturbund</em> en in de straten van Wernigerode en Ilsenburg kwamen de eerste DDR-relikwieën in de uitverkoop. De ondergang was onvermijdelijk. </div><div><br /></div><div>Eenendertig jaar later viert Duitsland zijn vrije nationale feestdag, de <em>Tag der Deutschen Einheit</em>. Niet zonder discussie, want wat was de gunstigste datum? De 9e november was niet alleen de dag van de Val van de Muur in 1989, maar ook die van de Kristallnacht in 1938. Ongunstig dus. De 17e juni dan? Naar aanleiding van de opstand in de DDR op die dag in 1953 was dat al jaren een eenzijdige herdenkingsdag in West-Duitsland. Nee, het werd dus 3 oktober. Bondskanselier Schröder heeft nog weleens geprobeerd er de eerste zondag van oktober van te maken, omdat een doordeweekse vrije dag ten koste van de economie zou gaan. Hij kreeg er de handen niet voor op elkaar. Vandaag had hij geluk. In Halle wordt de feestdag vanavond met een groot festijn afgesloten. En morgenochtend weer aan het werk. </div><div><br /></div><div>Erik de Graaf</div>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-68130577699649215732021-09-21T21:44:00.002+02:002021-09-21T21:44:16.509+02:00Nieuw boek: De Rottum Expeditie<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiH-Em6JurQ5p8j-0XjmSSTa0RAuzEL1EJDbTpI1P89rWdSA9yfNMY0NhyphenhyphenNd-r_jwvpQGQXEA6YRgnZiryTn7NBp-jsxY8bSwUam1RuhUGXCDed4Oxc2wI7HNWAe86U599zrMgNNybh_MWZ/s1835/Foto+Presentatie+Rottum+Expeditie.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><img border="0" data-original-height="1221" data-original-width="1835" height="266" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiH-Em6JurQ5p8j-0XjmSSTa0RAuzEL1EJDbTpI1P89rWdSA9yfNMY0NhyphenhyphenNd-r_jwvpQGQXEA6YRgnZiryTn7NBp-jsxY8bSwUam1RuhUGXCDed4Oxc2wI7HNWAe86U599zrMgNNybh_MWZ/w400-h266/Foto+Presentatie+Rottum+Expeditie.jpg" width="400" /></a></div><p><span style="font-size: 12pt;">Op
donderdag 16 september 2021 presenteerde Peter van der Schelde zijn boek </span><i style="font-size: 12pt;">De
Rottum Expeditie. Bezoek aan een verboden eiland</i><span style="font-size: 12pt;">. In het auditorium van het
Openluchtmuseum Het Hoogeland in Warffum ontving ik als secretaris van de
Vrienden van Rottumeroog en Rottumerplaat het eerste exemplaar.</span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Te
midden van de tentoonstelling over Godfried Bomans en Jan Wolkers, die vijftig
jaar geleden een week op Rottumerplaat verbleven, vertelde auteur Peter van der
Schelde dat de Rottums tamelijk onbekend zijn als Waddeneilanden. “De
Waddengeografie beperkt zich vaak tot TV TAS en de R wordt hooguit geassocieerd
met Bomans en Wolkers”. Na een bezoek aan Rottumeroog in september 2019 besloot
Van der Schelde een boek over zijn expeditie te schrijven.</span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">“Onbewoonde
eilanden spreken altijd tot de verbeelding,” zei in mijn
dankwoord na de overhandiging van het eerste exemplaar. “En Rottumeroog zeker,
want het is zo goed als verboden terrein. De natuur gaat er boven de mens. Jaarlijks
is slechts een beperkt aantal excursies mogelijk.” Schipper Tsjerk Hoekstra van
de 130 jaar oude zeilklipper Willem-Jacob beaamde dat. Zijn schip is
uitverkoren om eenmaal per jaar een tocht naar Rottumeroog te maken. “Vorige
week ben ik er op die manier nog met zes gasten geweest”, vertelde Hoekstra.</span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">De Rottum Expeditie is een
persoonlijk verhaal over een tocht naar Rottumeroog, die Peter van der Schelde
twee jaar geleden ondernam met de Willem-Jacob. Hij beschrijft duidelijk hoe
bijzonder het is om naar Rottumeroog te varen. Als je al het zeldzame geluk al hebt
om mee te varen, blijkt het Wad zo onvoorspelbaar dat je nooit zeker weet hoe de
reis verloopt. En Van der Schelde had met zijn expeditie in september 2019 ook
nog eens een geluk, dat we ons toen nog helemaal niet konden voorstellen.
Sindsdien zijn er door corona maar weinig mensen naar het eiland gevaren.</span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">“Zondagochtend
ben ik aan het boek begonnen met het idee dat ik dan tot de donderdag van de
boekpresentatie de tijd zou hebben om het uit te krijgen, maar ik raakte er
diep in verzeild en las het in een zucht uit”, vertelde ik naar waarheid in mijn
dankwoord. Op twee manieren raakte ik geboeid. Allereerst als
liefhebber van het wad. “Het boek beschrijft een jaloersmakend persoonlijk
verhaal van de tocht van de schrijver. Elke lezer wil zelf ook zo mee op
expeditie”.</span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Ook
als historicus kwam ik aan mijn trekken, doordat Van der Schelde ook over
een uitstapje van Menno van Zeeburg uit 1863 schrijft. Van Zeeburg </span><span style="font-size: 12pt;">was een jonge boer uit de Noordpolder boven Warffum,
die net als Van der Schelde en ik een bijzondere fascinatie had voor Rottumeroog. Zijn uitstapje met de voogd
Klaas Guitjes van Dijk beschreef hij in 1863 in het tijdschrift <i>De
Huisvriend</i>, dat vanaf 1843 onder redactie van de Groningse dichter J.J.A.
Goeverneur stond. </span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">De
Rottum Expeditie sluit prachtig aan bij de twee pijlers van de Stichting
Vrienden van Rottumeroog en Rottumerplaat: de liefde voor het Wad en voor de Rottums,
maar ook de cultuurhistorie van het eiland. De Vrienden bedanken hartelijk voor
het eerste exemplaar.</span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Erik
de Graaf</span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt;">Peter van der Schelde, </span><i style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt;">De Rottum Expeditie. Bezoek
aan een verboden eiland</i><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt;"> (Uitgeverij Ampelos, 2021). ISBN: 9789492524027
(19,95 euro)</span></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-80236339567497048452021-09-05T21:32:00.000+02:002021-09-05T21:32:50.893+02:00Excursie naar Bremen<p style="text-align: center;"> <a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgjJOB59HHfmjv1o8K1_2S1AnPFIYIwIdo-483HW4cICZQ8SWsPHI4ALvJJMqm5cDRvwO69O0o9ivcwijo9lpSKVRG8KqQ6BwxxpG7iM0GAZhtS2VYHig6S0cAEHpZqSevR7TMtmXpTWDrd/s2048/2021-09-03+Bunker+Valentin.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgjJOB59HHfmjv1o8K1_2S1AnPFIYIwIdo-483HW4cICZQ8SWsPHI4ALvJJMqm5cDRvwO69O0o9ivcwijo9lpSKVRG8KqQ6BwxxpG7iM0GAZhtS2VYHig6S0cAEHpZqSevR7TMtmXpTWDrd/w400-h225/2021-09-03+Bunker+Valentin.jpg" width="400" /></a></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: left;"><p class="MsoNoSpacing">In mei schreef ik in het <i>Dagblad van het Noorden</i>
over twee onderduikers, die in januari 1944 in Spijk werden opgepakt en een
maand later stierven in een werk- en opvoedingskamp in de buurt van Bremen. Corona
verhinderde het toen om de plek des onheils te bezoeken. Dat haalde ik
afgelopen vrijdag in. John uit Bremen had een dagvullend programma voor me
samengesteld. <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNoSpacing">Eerst bezochten we de Bunker Valentin aan de rivier de Weser.
Met de bouw van de grootste bunker van Duitsland (ruim 35.000 vierkante meter
groot) werd halverwege 1943 begonnen. Tienduizend dwangarbeiders uit heel
Europa werkten dag en nacht aan de gigantische hallen, waar uiteindelijk duikboten
moesten worden gebouwd. Onder hen waren Theo Roodvoets uit Groningen en Tjark
Kremer uit Spijk. Ruim 1600 dwangarbeiders kwamen om te leven door ongelukken,
mishandelingen, ziektes, honger en uitputting.</p><p class="MsoNoSpacing"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNoSpacing">Toen de U-Bootwerf in het voorjaar van 1945 bijna klaar was
werd hij door de Engelsen gebombardeerd. Op twee plaatsen doorboorden de Engelse
bommen het viermeter dikke beton. Uiteindelijk werd er dus geen enkele duikboot
geproduceerd, waar er volgens het waanzinnige plan van Albert Speer en marine-admiraal
Dönitz één per 56 uur van de “lopende band” de Weser in moest varen. <o:p></o:p></p></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiazXCrhs4muiga9YStMHitt4o1kcy-B-1EcAYJlltACZ0uWEYgqST37y9zSNzQVSE5dmV0t4LW1VU0HBDhy94tFq6Eh046hsfrFzicFO_CxZhSuCc2mLv0ebay9OijRMObG06dHGsKRNsV/s2048/2021-09-03+AEL+Farge.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiazXCrhs4muiga9YStMHitt4o1kcy-B-1EcAYJlltACZ0uWEYgqST37y9zSNzQVSE5dmV0t4LW1VU0HBDhy94tFq6Eh046hsfrFzicFO_CxZhSuCc2mLv0ebay9OijRMObG06dHGsKRNsV/w400-h225/2021-09-03+AEL+Farge.jpg" width="400" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><div class="separator" style="clear: both; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiazXCrhs4muiga9YStMHitt4o1kcy-B-1EcAYJlltACZ0uWEYgqST37y9zSNzQVSE5dmV0t4LW1VU0HBDhy94tFq6Eh046hsfrFzicFO_CxZhSuCc2mLv0ebay9OijRMObG06dHGsKRNsV/s2048/2021-09-03+AEL+Farge.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><br /></a></div></div><p class="MsoNoSpacing">De dwangarbeiders waren in de wijde omgeving van Bremen
Farge gehuisvest. Roodvoets en Kremer waren gedetineerd in het <i>Arbeits- und
Erziehungslager</i> Farge (een werk- en opvoedingskamp), op zo’n tweeënhalve kilometer
van de bunker. Dagelijks marcheerden ze naar de bunker en terug over een
onverharde weg, die nu nog steeds de Lagerstraβe (dus de Kampstraat) heet. De
barakken zijn afgebroken, maar enkele informatieborden herinneren aan de
onheilsplek. Theo Roodvoets overleed er na een week of vier door uitputting. Tjark
Kremer bezweek vijf dagen later in een ziekenhuis aan de gevolgen van zware mishandelingen.
Ze werden in Bremen begraven. Roodvoets werd acht jaar later overgebracht naar
een Erebegraafplaats in Loenen. Kremer kreeg in 1953 een plekje tussen 167
Nederlandse slachtoffers op het Ereveld in Bremen-Osterholz. <o:p></o:p></p>
<p class="MsoNoSpacing"><o:p></o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgN7XljhuG0TBGxSzW5oqAzkL6A39YDE-Un2kMrcFXiSG28pjLp920EZEljx_PA7kuesH2J_5lw5Ylbl6vG5HvN9qE-0osu84P3tNsH5YzfcMPJQVAlQzAD2G4JE50D_4vH4CIs_FUvJ6B7/s2048/2021-09-03+Friedhof+Osterholz.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgN7XljhuG0TBGxSzW5oqAzkL6A39YDE-Un2kMrcFXiSG28pjLp920EZEljx_PA7kuesH2J_5lw5Ylbl6vG5HvN9qE-0osu84P3tNsH5YzfcMPJQVAlQzAD2G4JE50D_4vH4CIs_FUvJ6B7/w400-h225/2021-09-03+Friedhof+Osterholz.jpg" width="400" /></a></div><br />Interessant en indrukwekkend daagje in Bremen. Wordt vervolgd.<p></p><p class="MsoNoSpacing"><o:p></o:p></p>
<p class="MsoNoSpacing">Erik de Graaf</p><p class="MsoNoSpacing"><br /></p><p class="MsoNoSpacing">PS: eerder publiceerde ik een <a href="https://erikdegraaf.blogspot.com/2021/05/zoektocht-naar-het-lot-van-twee.html" target="_blank">fragment uit het artikel van 3 mei 2021</a> op mijn blog. Op de <a href="https://dvhn.nl/groningen/Van-de-houtstek-naar-het-theater-een-zoektocht-naar-het-lot-van-onderduikers-Theo-Roodvoets-en-Tjark-Kremer-uit-Spijk-26799901.html" target="_blank">site van het Dagblad van het Noorden</a> staat het achter de betaalmuur. </p><p></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-1527507910714397622021-08-26T17:05:00.000+02:002021-08-26T17:05:29.058+02:00Jaren tussen graan en slik. Over de wortels van de Mansholts <p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiRepcSQvyS0bd7_RPmt7Q3ID0UY8raK4h2uhk4sHxOkGZ1_sjtFN2ZJ1PaoaxwCszD5reYVjSGszaxQp9MeQfqwjv1JjRHGyM-s6A6PSvAEx3X8jj4LdBISXykOupdwkfreVW6mVazlmFa/s2048/20210702_153252.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiRepcSQvyS0bd7_RPmt7Q3ID0UY8raK4h2uhk4sHxOkGZ1_sjtFN2ZJ1PaoaxwCszD5reYVjSGszaxQp9MeQfqwjv1JjRHGyM-s6A6PSvAEx3X8jj4LdBISXykOupdwkfreVW6mVazlmFa/w400-h225/20210702_153252.jpg" width="400" /></a></div><p>De naam Mansholt is een begrip in Groningen en ver
daarbuiten. Dat komt vooral door Sicco Mansholt, die in 1908 op zijn ouderlijke
boerderij Torum in de Westpolder boven Ulrum werd geboren. Mansholt was boer en
socialist in hart en nieren. Dat was geen vaak voorkomende combinatie, maar bij
hem was het met de paplepel ingegoten. Zijn vader en zijn grootvader stonden al
bekend als rode herenboeren op het Groninger land. Begin augustus verscheen <i>Jonge
jaren tussen graan en slik. Jeugdherinneringen van een bevlogen boer en
politicus</i>, dat in 1909 werd geschreven door Sicco’s grootvader Derk Roelfs
Mansholt. Voor <i>Blad</i> las ik het boek en ging ik op onderzoek uit.</p><p></p><p class="MsoNoSpacing"><o:p></o:p></p><p><b><i>Een fragment </i></b>(de rest kunt u lezen in <i>Blad voor
Noord-Groningen</i>, nr. 22: te koop in de betere boekhandel of <a href="https://bladng.nl/uitgaves/" target="_blank">hier te bestellen</a>):</p><p class="MsoNoSpacing"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgN7iFItakqfz7zSHWkzkL5WKd9JUVGQj6k6n59pTQezI7BfVhyphenhyphen4KS4JIzLpgMwiqeVK0zoNpjmB5_g1hgJ1eA1xprpi3LkyDAzLeIGe5dDLm7OteRU3aK2gQdS9TQXHVNo8fTra-oyi3F1/s2048/20210702_171016.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgN7iFItakqfz7zSHWkzkL5WKd9JUVGQj6k6n59pTQezI7BfVhyphenhyphen4KS4JIzLpgMwiqeVK0zoNpjmB5_g1hgJ1eA1xprpi3LkyDAzLeIGe5dDLm7OteRU3aK2gQdS9TQXHVNo8fTra-oyi3F1/w400-h225/20210702_171016.jpg" width="400" /></a></div><p></p><p class="MsoNoSpacing">Twee kilometer verder stond de gezochte boerderij in een
bocht van de oude dijk. Op het land was een kinderfeestje aan de gang, maar in
de schuur ontmoette ik de boer. Al na drie woorden bleek dat ik beter
Nederlands met hem kon spreken. Riemer de Boer was in 2015 met zijn gezin vanuit
Nederland naar Ditzumerhammrich verhuisd om zijn droom van een eigen
veeteeltbedrijf waar te maken. Hij had al eens over zijn roemruchte voorgangers
op zijn boerderij gehoord. Er kwamen regelmatig Nederlanders langs met dezelfde
belangstelling als ik. Een familielid van de Mansholts uit de buurt had een
keer foto’s gemaakt voor een boek. Ik vertelde hem dat dat boek binnenkort uitkwam.
<o:p></o:p></p><p class="MsoNoSpacing">(…)<o:p></o:p></p><p class="MsoNoSpacing">Derk Roelfs Mansholt schreef in 1909 over zijn
geboortehuis: <o:p></o:p></p><p class="MsoNoSpacing">“Vanaf de dijk gezien maakte de boerderij een bijzonder
vriendelijke indruk met zijn hoge rode pannendak, nauwelijks zichtbaar achter
de iepen en fruitbomen eromheen, en met zijn groene luiken en blinkende ramen.
Het geheel werd weerspiegeld in het azuurblauwe water van de kolk”.</p><p class="MsoNoSpacing">De rode dakpannen achter de bomen zijn gebleven, de
groene luiken verdwenen. Van weerspiegeling in de kolk was geen sprake meer,
wist ik al van Schulte. Riemer de Boer leidde me rond door zijn boerderij. Er
was in 1952 een stuk woonhuis aangebouwd. Hij wees me op de opkamer in het oude
deel, die nu als opslag dienst deed. Buiten waren er nieuwe stallen gebouwd. In
details was af en toe nog een glimp van de oude Mansholtboerderij op te vangen,
maar pas buiten konden in het landschap de eeuwen worden afgelezen. <o:p></o:p></p><p class="MsoNoSpacing">De Boers koeien graasden ten noorden van de boerderij op
het oude land. Zompige weide, vertelde hij. Een dunne laag klei met daaronder
veen. Veel vruchtbaarder was het land aan de andere kant van de weg in de
Heinitzpolder, die in 1796 werd ingepolderd. “De Dollard was van oudsher onze
gevreesde vijand”, schreef Derk Roelfs Mansholt in 1909, “maar tegelijkertijd
ook onze weldoener”. Stormen en overstromingen vaagden door de eeuwen heen
grote stukken land weg, ook aan de Nederlandse kant van de Dollard. Duizenden
mensen verdronken en talloze dorpen verdwenen in zee, waaronder Torum en Fletum
in de buurt van de stad Emden. Met de overstromingen spoelde ook vruchtbare
slik aan, waardoor landbouwgrond ontstond die volgens Mansholt “qua
vruchtbaarheid op aarde misschien wel niet geëvenaard wordt”. De polderboeren
profiteerden van de vruchtbare bodem. Mochten de “dikke” boeren geen maximale
oogsten behalen, schreef Mansholt in een onderhoudend stuk over de ontwikkeling
van het Duitse Dollardgebied, “dan is dat niet de schuld van de polder, maar
van de polderboeren”.</p><p class="MsoNoSpacing"><o:p></o:p></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">Erik de Graaf</span></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-80471585495342843102021-06-13T20:55:00.002+02:002021-06-13T20:58:02.880+02:00Alleen op Rottumerplaat<p style="text-align: center;"> <a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhG0AHgj7Vg-wCOPFeh78A_-qhswtck1AmwIjXCV1KtuUq_s7nCOnKbbU-qjxeHzZZQ6B1R9ppF-azXQ-cMg7cLfTFCe_AudX0dQfO6t3Kisvdobgql7VlfwLF6Sp82BQGVrVPvrPZG2tBM/s1024/DHi007+Jan+Wolkers+UQ+10+7-7.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="701" data-original-width="1024" height="274" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhG0AHgj7Vg-wCOPFeh78A_-qhswtck1AmwIjXCV1KtuUq_s7nCOnKbbU-qjxeHzZZQ6B1R9ppF-azXQ-cMg7cLfTFCe_AudX0dQfO6t3Kisvdobgql7VlfwLF6Sp82BQGVrVPvrPZG2tBM/w400-h274/DHi007+Jan+Wolkers+UQ+10+7-7.jpg" width="400" /></a></p><p class="MsoNoSpacing">In juli is het een halve eeuw geleden dat de schrijvers
Godfried Bomans en Jan Wolkers om de beurt een week op Rottumerplaat
bivakkeerden. Vanuit de Breedenborg bij Warffum sprak de rijzende radio- en tv-ster
Willem Ruis dagelijks voor de VARA-radio met de avonturiers op het eiland.
“Hallo, hier Breede - Over”.</p><p class="MsoNoSpacing">Voor het tijdschrift <a href="https://bladng.nl/uitgaves/" target="_blank">Blad voor Noord-Groningen</a> (nr. 21,
juni-juli 2021) schreef ik een stuk over Bomans en Wolkers op Rottumerplaat. Om
het hele artikel te lezen kunt u een nummer van Blad kopen. Hier volgt een
fragment:</p><p class="MsoNoSpacing">“Een veelbelovend concept, vond men bij de VARA. Het was
alleen nog een klus om twee geschikte kandidaten te strikken en om een
geschikte locatie te vinden. Komiek en acteur Rijk de Gooyer en de populaire
Rudi Carell vielen af, omdat Carell voor filmopnamen in Duitsland moest zijn.
Ook Koos Postema en Tom Manders leken niet geschikt. Beter vond de VARA het om
twee schrijvers te nemen. Die zouden goed in staat zijn om hun gevoelens van
eenzaamheid te verwoorden, vermoedden de organisatoren. Jan Wolkers reageerde
onmiddellijk enthousiast op het voorstel om naar een onbewoond eiland te gaan.
Godfried Bomans moest er een paar nachtjes over slapen, maar stemde
uiteindelijk in.</p><p class="MsoNoSpacing">Ondertussen werd ook een locatie gevonden: Rottumerplaat
boven de kust van Groningen. Geen zonovergoten tropisch eiland, zoals tegenwoordig
zou worden gekozen. Strikt genomen was het ook geen onbewoond eiland, maar een
werkeiland van Rijkswaterstaat. Na de Watersnoodramp van 1953 werd de zandplaat
in de Waddenzee belangrijk in de Groningse kustverdediging. Uit alle macht
versterkte Rijkswaterstaat Rottumerplaat met rijsdammen en helmgras, wat na
jaren van noeste arbeid tot duinvorming leidde. In de jaren zestig ontstond zelfs
het plan om de oostelijke Waddenzee droog te leggen voor nieuw akkerland. Het
versterkte eiland Rottumerplaat vormde een bruggenhoofd in die inpolderingsplannen.
In 1971 werd er keihard werd gewerkt, maar tijdens de zomervakantie van de
eilandarbeiders van Rijkswaterstaat konden Bomans en Wolkers een paar weken in
een oranje tent van de omroep voor Robinson Crusoe spelen. De accommodatie van
Rijkswaterstaat ging op slot. Anders zou een weekje overleven op Rottumerplaat
te makkelijk worden.”</p><p class="MsoNoSpacing">Erik de Graaf</p><p class="MsoNoSpacing"><span face="Calibri, sans-serif" style="font-size: 11pt;">PS1: in hetzelfde nummer van Blad staat ook een Dagboek
van vogelwachter Addo van der Eijk op Rottumerplaat. Hij zit momenteel op het
eiland.</span></p><p class="MsoNoSpacing"><span face="Calibri, sans-serif" style="font-size: 11pt;">PS2: in de haven van Noordpolderzijl was het druk bij de terugkeer van Wolkers op zaterdag 24 juli 1971. De foto is afkomstig van de Stichting v/h De Eendracht - Usquert. </span></p><p></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-92212541808811661182021-06-01T21:57:00.004+02:002021-06-01T21:58:39.323+02:00Dertig jaar Vrienden van Rottum<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjBLI4KykkDfsvk3ZBjb7gJSuMdOZNtqeZF-MYGaE_nKAHeWZSOJ3RT7AzwLmc_OfLzg5kOqfzCC-d2UKlT8-ELHPfcYIJpUDdY2bsuQfmuuCjrsOASWOQbpjSqe9DbNjmoKCZ-E7g3cfcC/s2048/SCN_0006.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2048" data-original-width="1350" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjBLI4KykkDfsvk3ZBjb7gJSuMdOZNtqeZF-MYGaE_nKAHeWZSOJ3RT7AzwLmc_OfLzg5kOqfzCC-d2UKlT8-ELHPfcYIJpUDdY2bsuQfmuuCjrsOASWOQbpjSqe9DbNjmoKCZ-E7g3cfcC/w264-h400/SCN_0006.jpg" width="264" /></a></div><p></p><p style="background: white; margin: 0cm; vertical-align: baseline;"><span style="color: black; font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-color-alt: windowtext; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Dertig jaar geleden werd de Stichting Vrienden van
Rottumeroog en Rottumerplaat opgericht. Graag hadden we het jubileum gevierd
met een sprankelend feest in ’t Zielhoes in Noordpolderzijl. Het staren vanaf
de Waddendijk naar de eilanden in de verte kan nog wel, maar de viering van het
jubileum moet door de corona worden uitgesteld tot het najaar of misschien
zelfs volgend voorjaar.</span><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white; margin: 0cm; vertical-align: baseline;"><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p> </o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; box-sizing: border-box; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; outline: 0px; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-decoration-thickness: initial; text-size-adjust: 100%; vertical-align: baseline; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span style="color: black; font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-color-alt: windowtext; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Begin 1991 woedde de Slag om Rottum. Rijkswaterstaat
adviseerde “om alle stabiliserende onderhoudsmaatregelen aan de eilanden Rottumeroog
en Rottumerplaat te beëindigen”. Dat sloeg in als een bom. “Rottumeroog zal in
Eems verdwijnen”, kopte het <em style="box-sizing: border-box; outline: 0px; text-size-adjust: 100%;"><span style="border: none windowtext 1.0pt; font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-border-alt: none windowtext 0cm; mso-hansi-theme-font: minor-latin; padding: 0cm;">Nieuwsblad van het Noorden</span></em>. Nadat hevige stormen het
eiland in tweeën hadden gespleten gaf de overheid het eiland het laatste zetje
naar de ondergang, zo luidde de teneur.</span><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white; margin: 0cm; vertical-align: baseline;"><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p> </o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; box-sizing: border-box; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; outline: 0px; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-decoration-thickness: initial; text-size-adjust: 100%; vertical-align: baseline; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span style="color: black; font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-color-alt: windowtext; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">In Noord-Groningen ontstond grote bezorgdheid over de
toekomstplannen van Rijkswaterstaat. Boeren en oevereigenaren wezen op de rol
van de Rottums in de kustverdediging. Ook de provincie Groningen maakte zich
zorgen over het kustbeheer. De ophef leidde tot een debat in de Tweede Kamer en
een aangenomen motie om eerst te onderzoeken of de Rottums daadwerkelijk tot
ondergang gedoemd waren.</span><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white; margin: 0cm; vertical-align: baseline;"><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p> </o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; box-sizing: border-box; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; outline: 0px; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-decoration-thickness: initial; text-size-adjust: 100%; vertical-align: baseline; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span style="color: black; font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-color-alt: windowtext; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">De Slag om Rottum leidde in maart 1991 tot de
bezetting van Rottumeroog. Hendrik Toxopeus, de zoon van de laatste vaste voogd
van Rottumeroog, voer met zijn vrouw naar zijn eiland van verlangen. Ze
kraakten de voogdwoning, rolden het spandoek “Wij houden van Rottumeroog” uit
en stonden dagenlang de pers te woord. Rottumeroog hoeft niet te verdwijnen,
vertelde Toxopeus keer op keer. Hij stelde voor om de natuur een handje te
helpen en het “wandelende” eiland de juiste kant op te begeleiden. De
noodzakelijke werkzaamheden zouden onder zijn deskundige leiding door groepen
vrijwilligers kunnen worden verricht. Hendrik Toxopeus zag zichzelf wel als een
verlate opvolger van zijn vader naar Rottumeroog terugkeren.<br style="mso-special-character: line-break;" />
<!--[if !supportLineBreakNewLine]--><br style="mso-special-character: line-break;" />
<!--[endif]--></span><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; box-sizing: border-box; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; outline: 0px; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-decoration-thickness: initial; text-size-adjust: 100%; vertical-align: baseline; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span style="color: black; font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-color-alt: windowtext; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">De bezetting van het eiland duurde twee weken en
kreeg veel bijval. Jan Wolkers stuurde duizend gulden voor een steuncomité en
Waddenschilder Geurt Busser begon een handtekeningenactie voor het behoud van
Rottumeroog. Toch was er ook kritiek. De Waddenvereniging nam het initiatief
voor een Rondetafelconferentie om het verhaal van alle kanten te belichten. Die
vond eind april 1991 plaats in Warffum. Hendrik Toxopeus wist dat het
voorbestaan van Rottumeroog met vijftig jaar kon worden gerekt als hij het
eiland met zijn vrijwilligers aan de zuidkant mocht onderhouden.
Rijkswaterstaat reageerde niet afwijzend. Voor de Vereniging van Oevereigenaren
stond de veiligheid voorop. De Waddenvereniging wees erop dat het oostelijk
Waddengebied veel waardevoller zou worden als het eiland aan de natuur zou
worden overgelaten. Vicevoorzitter Reitsma van de Waddenadviesraad vond dat er
maar moeilijk werd gedaan. Het eiland zou hoe dan ook verdwijnen. Volgens hem
kon beter naar passende stervensbegeleiding worden gezocht.</span><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white; margin: 0cm; vertical-align: baseline;"><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p> </o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; box-sizing: border-box; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; outline: 0px; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-decoration-thickness: initial; text-size-adjust: 100%; vertical-align: baseline; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span style="color: black; font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-color-alt: windowtext; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Ondertussen zaten de sympathisanten van Hendrik
Toxopeus niet stil. Nog tijdens de bezetting van Rottumeroog werd besloten een
Stichting van Vrienden op te richten. Op 19 april 1991 kwamen de oprichters
voor het eerst bijeen in Wehe den Hoorn. Eind mei 1991 passeerde de Akte van
Oprichting bij de notaris. De Vrienden van waren een feit.</span><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white; margin: 0cm; vertical-align: baseline;"><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p> </o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; box-sizing: border-box; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; outline: 0px; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-decoration-thickness: initial; text-size-adjust: 100%; vertical-align: baseline; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span style="color: black; font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-color-alt: windowtext; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Eerst bepaalden alleen Rijkswaterstaat en
Staatsbosbeheer het beleid en beheer van de Rottums. Voortaan hadden ook de
Vrienden van Rottum een stem in het kapittel. Hendrik Toxopeus en oprichter Jan
Klompsma leidden minister Maij-Weggen van Verkeer en Waterstaat in augustus
1991 rond op het eiland. De minister maakte daar een compromis bekend: de
Vrienden zouden Rottumeroog onderhouden en met de werkzaamheden op
Rottumerplaat zou gestopt worden. De verwachting was dat daarvan dan niet veel
overblijven dan een zandplaat. De VSB-bank was bereid het onderhoud van Rottumeroog
met een flink bedrag te sponsoren. De Rondetafelconferentie van Warffum kreeg
een structureel vervolg in de Beheers- en Adviescommissie Kustverdediging
Rottumeroog en Rottumerplaat, afgekort de BAKR, waarin de partijen nog
jarenlang lijnrecht tegenover elkaar stonden.</span><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white; margin: 0cm; vertical-align: baseline;"><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p> </o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; box-sizing: border-box; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; outline: 0px; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-decoration-thickness: initial; text-size-adjust: 100%; vertical-align: baseline; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span style="color: black; font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-color-alt: windowtext; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Anno 2021 zijn de onderlinge verhoudingen sterk
verbeterd. Verschillen werden overbrugd, voortaan werd samengewerkt.
Rijkswaterstaat staat voor kustbeheer, Staatsbosbeheer voor natuurbeheer,
terwijl de Vrienden zich richten op de cultuurhistorie van de eilanden.
Daarnaast coördineren de Vrienden onderhoudswerkzaamheden en opruimacties.</span><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="background: white; margin: 0cm; vertical-align: baseline;"><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p> </o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; box-sizing: border-box; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; outline: 0px; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-decoration-thickness: initial; text-size-adjust: 100%; vertical-align: baseline; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span style="color: black; font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-color-alt: windowtext; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Erik de Graaf</span><span style="font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p><p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; box-sizing: border-box; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; outline: 0px; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-decoration-thickness: initial; text-size-adjust: 100%; vertical-align: baseline; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span style="color: black; font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-color-alt: windowtext; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; box-sizing: border-box; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; outline: 0px; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; text-decoration-thickness: initial; text-size-adjust: 100%; vertical-align: baseline; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span style="color: black; font-family: "Calibri",sans-serif; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-color-alt: windowtext; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">PS: dit feestelijke stuk verscheen afgelopen weekend ook op de <a href="https://www.vriendenvanrottum.nl/nieuws/dertig-jaar-vrienden-van-rottum/" target="_blank">website van de jubilerende Vrienden van Rottum</a>.</span></p><p></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-72275204622189217572021-05-14T15:29:00.007+02:002021-05-14T15:33:38.609+02:00Warffum Alert versus NAM - the continuing story<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEir-_w3BPeSc2KNOUrRx1wwE1mC6e0zToWf60AomS9SE9EYZTAAHA5dGFoFiPHOIKyptpWiCsSaj8w4U-R3ylw4CVlmHi63Vh7y5iSfIH1C338c0QKI33RaozbN1MJenqED0h-gq4IpO3XM/s2048/20210509_113326.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEir-_w3BPeSc2KNOUrRx1wwE1mC6e0zToWf60AomS9SE9EYZTAAHA5dGFoFiPHOIKyptpWiCsSaj8w4U-R3ylw4CVlmHi63Vh7y5iSfIH1C338c0QKI33RaozbN1MJenqED0h-gq4IpO3XM/w400-h225/20210509_113326.jpg" width="400" /></a></div><span style="font-size: 12pt;">Op 1 december 2020 reisde
Warffum Alert naar Den Haag voor een zitting van de Raad van State over de
NAM-locatie in Warffum. De NAM was het er niet mee eens dat de Rechtbank in Groningen
in 2019 de Omgevingsvergunning had vernietigd. Volgens de rechter hadden onze nationale
aardgaspeurders verzuimd om de milieugevolgen in beeld te brengen in een
Milieueffectrapportage. Precies zoals Warffum Alert had betoogd.</span><p></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">De NAM ging in hoger
beroep bij de Raad van State. En omdat we er dan toch ook naartoe moesten
besloten we onze afgewezen eis over het verouderde Winningsplan aan de Raad van
State voor te leggen. De gaswinning uit het Warffumerveld moet zo snel mogelijk
worden gestaakt, vond Warffum Alert, alleen al omdat dat Winningsplan uit 2005
volstrekt achterhaald is. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Coronaproof brachten zowel
de NAM als Warffum Alert in december 2020 hun punten daar nog eens naar voren.
Binnen zes weken konden we uitslag verwachten, werd aan het slot van de zitting
beloofd.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><b><span style="font-size: 12pt;">NAM trekt hoger beroep in</span><span style="font-size: 12pt;"> </span></b></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">In het afgelopen halve
jaar ontving Warffum Alert driemaal bericht uit Den Haag dat de termijn voor de
uitslag met zes weken werd verlengd. Begin mei kwam het bericht dat de NAM haar
beroep had ingetrokken. Hierdoor blijft de uitspraak van de rechtbank staan dat
de Omgevingsvergunning ten onrechte is verleend. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Daarmee had Warffum Alert
deze zaak definitief gewonnen. Zonder er overigens iets mee op te schieten,
want de NAM trok haar hoger beroep niet voor niets in. De situatie op de NAM-locatie
in Warffum is inmiddels flink veranderd. Eind vorig jaar maakte de NAM bekend
dat ze de locatie wil “decomplexen”. Dat betekent dat een groot deel van
de locatie wordt ontmanteld. De opslagtanks, een drooginstallatie en de fakkel
zullen worden verwijderd, maar de gaswinning vanuit het Warffumerveld wordt
voortgezet. Het gewonnen gas gaat voortaan via een ondergrondse
transportleiding naar de NAM-locatie in Grijpskerk. Daarvoor moest weer een
nieuwe Omgevingsvergunning worden aangevraagd. Opvallend was dat de NAM aangaf
daarvoor vrijwillig een Milieueffectrapportage wilde doen. Dat traject is
inmiddels doorlopen. De NAM kan door met een nieuwe Omgevingsvergunning. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;"><b>Nieuwe rechtszaak</b></span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Warffum Alert besloot ook
haar hoger beroep bij de Raad van State in te trekken. Ten eerste omdat we dan
een Omgevingsvergunning bestreden die al van tafel was. Ons doel was om het verouderde
Winningsplan onderuit te halen. We waren ons ervan bewust dat deze procedure over
de Omgevingsvergunning daarvoor niet de juiste was. Ondertussen zijn wel in een
nieuwe juridische procedure geraakt, die wel alleen over het Winningsplan gaat.
Eind 2019 verzochten we minister Wiebes om de gaswinning uit het Warffumerveld
te stoppen op basis van het sterk verouderde Winningsplan uit 2005, de veranderde
omstandigheden (sinds de beving van Huizinge) en voortschrijdend inzicht. De
minister wees dat verzoek af, omdat hij geen risico’s zag die de intrekking van
zijn instemming met het oude Winningsplan rechtvaardigden. Na een bezwaar op
die afwijzing bleef de minister bij dat standpunt. In september 2020 dienden we
daartegen een beroepschrift in. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Op donderdag 10 juni 2021
dient die nieuwe zaak voor de meervoudige kamer bij de Rechtbank in Groningen. Het
aardige is dat Warffum Alert daarmee toch op het gewenste juridische spoor van
het Winningsplan terecht is gekomen. <a name="_Hlk71280205">Warffum Alert
blijft zich inzetten voor het stopzetten van de gaswinning uit het
Warffumerveld. <o:p></o:p></a></span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Erik de Graaf</span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">PS: de foto toont de NAM-locatie vanaf de Middendijk. De donkere wolken beschouwen we maar als symbolisch voor de NAM.</span></p><br /><p></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-56153651973057855762021-05-08T22:14:00.002+02:002021-05-08T22:14:30.527+02:00Zoektocht naar het lot van twee onderduikers uit Spijk<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjQTa5SZnM_0kTDW7qTM_DdEEmwwH7oOE4oID2RG3VZmwdZt68_30mVcJirvtt0kOI6JrVzFBbcSNdqmSnHySUE4mWVmq3dOZNExMQj4DCyVXpHZIZDfC2-PH4hYZYQmx1Xwm48wQ3p8UTC/s2048/05.+Levensteken+Theo+Roodvoets+in+molen+Spijk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjQTa5SZnM_0kTDW7qTM_DdEEmwwH7oOE4oID2RG3VZmwdZt68_30mVcJirvtt0kOI6JrVzFBbcSNdqmSnHySUE4mWVmq3dOZNExMQj4DCyVXpHZIZDfC2-PH4hYZYQmx1Xwm48wQ3p8UTC/w400-h225/05.+Levensteken+Theo+Roodvoets+in+molen+Spijk.jpg" width="400" /></a></div><span style="font-size: 12pt;"><p><span style="font-size: 12pt;">In januari 1944 werden Theo Roodvoets en Tjark Kremer opgepakt door de Duitsers. Roodvoets zat ondergedoken in de molen van Spijk. Kremer een paar straten verder boven de houtopslag van het timmerbedrijf van zijn ouders. Beiden wilden niet voor de Arbeitsdienst naar Duitsland. Een week na hun arrestatie werden ze alsnog op de trein gezet. Ik schreef er vorige week een artikel over in het </span><i style="font-size: 12pt;">Dagblad van het Noorden</i><span style="font-size: 12pt;">. Hier een fragment: </span></p></span><p></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 107%;">Eindpunt van
de reis was een werkkamp in Bremen-Farge. Daar werden “arbeidskrachten, die
werk weigeren of de arbeidsmoraal verlagen” (zo noemde SS-chef Himmler hen) in acht weken heropgevoed. De dwangarbeiders
werkten op een werf voor onderzeeboten aan de Weser. Het zware werk eiste veel
slachtoffers. Ze stierven door uitputting of door ziektes, slechte verzorging
en honger. Anderen werden mishandeld of grofweg vermoord. Theo Roodvoets en
Tjark Kremer hielden de “heropvoeding” geen acht weken vol. Roodvoets stierf op
23 februari 1944. Kremer vijf dagen later.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 107%;">Het bericht
van Kremers dood bereikte Spijk snel. Het slechte nieuws stond<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>op een afgescheurde bladzijde uit een agenda
van 1944: Tjark Kremer was op 28 februari overleden en werd de volgende dag
begraven. De schok in Huize Kremer was groot, het verdriet enorm. Twee dagen
later stond er een rouwadvertentie in het <i>Nieuwsblad van het Noorden</i>.
“Hiermee geven wij kennis van het overlijden van onzen lieven Zoon en Broer
TJARK KREMER in den jeugdige leeftijd van 22 jaren.” Het waren bedekte termen: niets
over Bremen of over een werkkamp. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 107%;">Duidelijker
konden ze het pas na de oorlog verwoorden. In een advertentie in de <i>Nieuwe
Provinciale Groninger Courant</i> werd in augustus 1945 gevraagd wie
inlichtingen kon verschaffen omtrent Tjark<b> </b>Kremer: “Op 1 Maart ’44
telefonisch bericht ontvangen dat hij door de Gestapo te Bremen is afgemaakt.
R.C. Kremer, F323, Spijk”. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 107%;">Anders dan
de Kremers verkeerde de familie Roodvoets nog jarenlang in onzekerheid. Pas in
1947 ontving zijn broer Adri het bericht, dat zijn broer op 23 februari 1944
bij Bremen was overleden. Vijf dagen later was zijn begrafenis in
Bremen-Aumund. Acht jaar na zijn dood kreeg hij een nieuwe rustplaats op de
Nederlandse Erebegraafplaats in Loenen. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 107%;">Erik de Graaf</span></p><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 107%;">PS: in het <a href="https://www.dvhn.nl/groningen/Van-de-houtstek-naar-het-theater-een-zoektocht-naar-het-lot-van-onderduikers-Theo-Roodvoets-en-Tjark-Kremer-uit-Spijk-26799901.html?fbclid=IwAR00AjLuZofsFwVOJwvY1QmzmOEbGYxwL3e0Ec8bZEw_fhY2WmQJC-lyE8w" target="_blank">Dagblad van het Noorden</a> kunt u lezen wat aan de arrestatie voorafging en wat na de dood van Roodvoets en Kremer volgde (als u de paywall kunt omzeilen). Meer info kunt u vinden bij <a href="https://www.spurensuche-bremen.de/spur/theo-roodvoets-als-arbeitssklave-in-farge-ermordet/" target="_blank">Spurensuche</a>.</span></p><br /><p></p><p></p><p></p><p></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-63475743921778189002021-03-20T12:19:00.001+01:002021-03-20T14:29:56.726+01:00Bomans en Wolkers: jubileum op Rottumerplaat<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjEpxkv7KY2mqcWHq_p1pIR7CyUqHFDc5OlkW-b07v-o-U0Sa0kqWRE8j_EFeaTnGqBaEGAYrkkESPx4G9eXkhX0gsHK7wDaJ6mA1Jqn19GN0AebglK3nNkkh826HGOxBM9oqSmCqYlFBku/s2048/20210314_122533.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjEpxkv7KY2mqcWHq_p1pIR7CyUqHFDc5OlkW-b07v-o-U0Sa0kqWRE8j_EFeaTnGqBaEGAYrkkESPx4G9eXkhX0gsHK7wDaJ6mA1Jqn19GN0AebglK3nNkkh826HGOxBM9oqSmCqYlFBku/w400-h225/20210314_122533.jpg" width="400" /></a></div><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">In juli is het een halve
eeuw geleden dat de schrijvers Godfried Bomans en Jan Wolkers om de beurt een
week op het onbewoonde Rottumerplaat bivakkeerden. Vanuit de Breedenborg bij
Warffum sprak de rijzende tv-ster Willem Ruis in 1971 dagelijks voor Hilversum
2 met de avonturiers op het eiland. “Hallo, hier Breede - Over”.<o:p></o:p></span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Het werden iconische
uitzendingen. De lijdende Bomans klaagde steen en been over de krijsende
meeuwen, die hij zelf ruw verstoorde in hun broedseizoen. Na terugkeer in de
bewoonde wereld wist hij dat hij “een Haarlemse meneer die langs het strand
wandelt” was. De natuurmens Wolkers riep luid dat hij de proviandkist dicht zou
laten, maar wilde “leven van wat de Waddenzee aan eetbaars te bieden had.” In
2017 verklapte biograaf Onno Blom dat Wolkers voor vertrek een tekenplank annex
“smikkelplank” had getimmerd, waarin hij veertig Braziliaanse sigaartjes, rijst,
aardappelpuree en drie pakjes Knorr-kerriesaus had verstopt.</span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjeS93sOpxl2R_FnHyLtJj_i_zLWlaJASZxAi85pMPG30RG89sDPSyMjlVEPD3FbbvflFGwLGroe9wNb5mVUIBVqwQJXACYc1a0mSVOhU3d05auUC-AWfNgT3V1UBh_DiB6UBkYpVo3vpHS/s2048/20210314_162225+%25281%2529.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjeS93sOpxl2R_FnHyLtJj_i_zLWlaJASZxAi85pMPG30RG89sDPSyMjlVEPD3FbbvflFGwLGroe9wNb5mVUIBVqwQJXACYc1a0mSVOhU3d05auUC-AWfNgT3V1UBh_DiB6UBkYpVo3vpHS/w400-h225/20210314_162225+%25281%2529.jpg" width="400" /></a></div><p></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Ondertussen hebben we het
nog steeds over Bomans en Wolkers op Rottumerplaat. Komende zomer zullen de media
er weer alle aandacht aan besteden. Talloos zijn de aanvragen bij
Staatsbosbeheer en Rijkswaterstaat om het project vijftig jaar na dato nog eens
dunnetjes over te doen met hedendaagse BN’ers. Staatsbosbeheer legt dan
geduldig uit dat Rottumerplaat anno 2021 niet een toegankelijk natuurgebied is. <o:p></o:p></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpi4FwiNs07OwtcK1uH1lUU_qdtHXYmsuLEdKBYP_kMhq41gArb5D3KhQL-ElNQQaghocVzo2ewzkGnZIHfY-HEoar7C0fG7sBGFIi1MhQICVPbUkReYgmEM-3n1Ws5sdS04ONnITjQOFU/s2048/20210314_170318+%25282%2529.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpi4FwiNs07OwtcK1uH1lUU_qdtHXYmsuLEdKBYP_kMhq41gArb5D3KhQL-ElNQQaghocVzo2ewzkGnZIHfY-HEoar7C0fG7sBGFIi1MhQICVPbUkReYgmEM-3n1Ws5sdS04ONnITjQOFU/w400-h225/20210314_170318+%25282%2529.jpg" width="400" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: left;"><span style="font-size: 12pt;"><br /></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: left;"><span style="font-size: 12pt;">Mondjesmaat kunnen media onder
begeleiding het eiland bezoeken. Vorige week was de beurt aan drie journalisten
van het </span><i style="font-size: 12pt;">Dagblad van het Noorden</i><span style="font-size: 12pt;">. Daags na een flinke maartstorm scheepten
ze in op de Noordster. De boswachter van Staatsbosbeheer,
een medewerker van Rijkswaterstaat en ondergetekende als cultuurhistorisch gids
namens de Vrienden van Rottum completeerden de expeditie. Het werd een
prachtige, zonovergoten dag met veel gesprekken over Bomans en Wolkers op Plaat.
Er waren interviews bij Wolkers’ hek met “2x bellen”. We groetten de dode
dwergvinvis en herberekenden de plek waar in 1971 de oranje tent van de
schrijvers stond. Honderd meter oostelijker dan tot nu toe werd gedacht. Ik
kijk al uit naar de artikelen in de krant.</span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: left;"><p class="MsoNoSpacing">Erik de Graaf<br /><span style="font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi-f3s814pNag_Cw3sfDMWaRGQ3YsfrUlacvxZfwECwK8k_prLcKtJiJyvscogEMK-5y46yriK2Zd7efFy6UWu4PlalHwpsNfOtWVuAQvI8_4IyQTXcdc5PKk2D7X7uMV7FGDyOXrmRTQVA/s2048/20210314_174608+%25281%2529.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi-f3s814pNag_Cw3sfDMWaRGQ3YsfrUlacvxZfwECwK8k_prLcKtJiJyvscogEMK-5y46yriK2Zd7efFy6UWu4PlalHwpsNfOtWVuAQvI8_4IyQTXcdc5PKk2D7X7uMV7FGDyOXrmRTQVA/w400-h225/20210314_174608+%25281%2529.jpg" width="400" /></a></div><p></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">PS: dit stuk staat ook op
de website van de </span><a href="https://www.vriendenvanrottum.nl/nieuws/bomans-en-wolkers-jubileum-op-rottumerplaat/" style="font-size: 12pt;" target="_blank">Vrienden van Rottum</a><span style="font-size: 12pt;">.</span></p></div><p></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-45991485711051048672021-03-16T22:26:00.003+01:002021-03-16T22:28:38.582+01:00Tom Poes is tachtig<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgSDYqhTS-H9LsKWSwSrJ4wJKhwnZSEhxDFw_kDqTBeOpaCdXZdGZfp1FG-ZJJJsui_f9AQ_naD7vDleSX5-5GrIANg7NLcMe86TpaeAhEX8E3Bb70uBuFw4XgcwfjdURhF_lzv08zZTyL5/s288/gelaarsde+reuzen.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><img border="0" data-original-height="175" data-original-width="288" height="243" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgSDYqhTS-H9LsKWSwSrJ4wJKhwnZSEhxDFw_kDqTBeOpaCdXZdGZfp1FG-ZJJJsui_f9AQ_naD7vDleSX5-5GrIANg7NLcMe86TpaeAhEX8E3Bb70uBuFw4XgcwfjdURhF_lzv08zZTyL5/w400-h243/gelaarsde+reuzen.jpg" width="400" /></a></div><p><span style="background-color: white;">“Als je daar laarzen in de grond plant, groeien er soldaten
uit”, zei Marten Toonder senior in de jaren dertig tegen zijn zoon. Vader Toonder
was kapitein op de Rotterdam Zuid-Amerika Lijn. Jarenlang voer hij van
Rotterdam naar Hamburg en vandaar weer via Rotterdam naar Buenos Aires. Hij vond
Hitlers Duitsland maar een raar land.</span></p><p><span style="background-color: white;">Op 16 maart 1941 publiceerde Marten Toonder junior de eerste
avonturen van Tom Poes in </span><i>De Telegraaf</i><span style="background-color: white;">. Tom Poes ontdekt het geheim van
de blauwe aarde. Hij moet bij het schrijven en tekenen aan het verhaal van zijn vader hebben gedacht.
In een groot woud ziet Tom Poes een dwerg een zware zak aarde voortslepen. Zo hulpvaardig
als we hem kennen biedt hij assistentie aan, maar de dwerg reageert woest op
het aanbod en gaat er vandoor. Tom Poes volgt hem en ziet plotseling een rij
lange, magere reuzen uit een spelonk komen, luid zingend in een soort
hakenkruizenpas op weg naar het kasteel van de markies van Muizenis om geld en
gouden staven te stelen. Tom Poes gaat op onderzoek uit. Hij betrapt de dwerg in
de grot bij het toveren. Roerend in een grote schaal zingt hij met valse
neusstem:</span></p><p class="MsoNoSpacing">
<i><span style="background: white;">Wanneer
men water doet bij ’t blauwe zand<br />
En daarin grote laarzen plant -<br />
En daarna zachtjes fluit<br />
Dan groeien er vast reuzen uit.</span></i></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="background-color: white;">Tom Poes verzint zijn eerste list en weet de slechte reuzen
onschadelijk te maken. Door hen tijdens hun slaap de laarzen uit te trekken
gaan ze in rook op. Om hun buit eerlijk terug te brengen naar de markies tovert
Tom Poes drie goedmoedige reuzen door Hollandse klompen in het blauwe zand te
planten en vervolgens zachtjes te fluiten. Precies zoals de dwerg het met de
laarzen deed. Aldus overwon de Hollandse goedmoedigheid het in maart en april
1941 van de slechtheid. De klompen tegen de laarzen. Onder de ogen van de
Duitse bezetter. Niet voor niets waren de eerste avonturen van Tom Poes razend
populair onder de getergde Nederlandse lezers.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><i><span style="background: white;">De Telegraaf</span></i><span style="background: white;"> had moeite te kiezen voor de klompen en kwam onder
invloed van de Duitse laarzen. In oktober 1944 werd dat Toonder te dol. Midden
in een nieuw avontuur van Tom Poes meldde hij zich ziek. Een beetje laat, maar
toch. Een bevriende arts schreef in een attest dat de striptekenaar manisch depressief
was.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="background-color: white;">Vandaag wordt de verjaardag van Tom Poes uitgebreid gevierd.
Tachtig is ook prachtig.</span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="background-color: white;">Erik de Graaf</span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><br /><br /><p></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-65835582379660394882021-03-12T11:08:00.007+01:002021-03-12T11:19:38.946+01:00Een uniek paradijsje voor mens en dier<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgbV-O9NosO9qUe6dFwOKV0E43XvEPuYugzszZ6YoazlQW0i5NeGadxMW25Cn2ux3OAEtTXmKZ1DyhGd7GNcMXJOQIkWZDKGS9_CDSO_-LiFXa0guAxDxpI11bXIaqFrurOnn7R2o7Yn4Vw/s2048/IMG_1100+%25282%2529.JPG" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1366" data-original-width="2048" height="266" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgbV-O9NosO9qUe6dFwOKV0E43XvEPuYugzszZ6YoazlQW0i5NeGadxMW25Cn2ux3OAEtTXmKZ1DyhGd7GNcMXJOQIkWZDKGS9_CDSO_-LiFXa0guAxDxpI11bXIaqFrurOnn7R2o7Yn4Vw/w400-h266/IMG_1100+%25282%2529.JPG" width="400" /></a></div><br /><p style="background: white; margin: 0cm; vertical-align: baseline;"></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12.0pt;">Land in zicht! De
Telegraaf heeft de Rottums ontdekt. Vorige week beschreef de krant het
noordelijkste stukje Nederland op Rottumerplaat. In de zaterdagkrant van deze
week lezen we een verslag van een tocht naar Rottumeroog.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Elk
jaar organiseert Staatsbosbeheer ongeveer 25 expedities naar Rottumeroog, te
boeken via de </span><a href="https://www.staatsbosbeheer.nl/activiteiten/rottum/expeditie-rottumeroog" style="box-sizing: border-box; font-size: 12pt; outline: 0px; text-size-adjust: 100%;" target="_blank"><span style="border: none windowtext 1.0pt; mso-bidi-font-family: Calibri; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-border-alt: none windowtext 0cm; padding: 0cm;">site van
Staatsbosbeheer</span></a><span style="font-size: 12pt;">. Onder begeleiding van natuurgidsen van
Staatsbosbeheer en een keer of tien met een cultuurhistorische gids van de
Vrienden van Rottum. Altijd in de twee maanden na het broedseizoen, dus vanaf
eind augustus tot half oktober. Verstoring van de natuur moet worden voorkomen,
want Oog en Plaat zijn vooral paradijselijk voor dieren. Voor de mens is maar
mondjesmaat plaats in dit eldorado.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Het
beschreven avontuur van Jolien Strookappe moet al jaren geleden zijn geweest.
Op zijn laatst in 2019, want in 2020 zijn alle expedities door de
coronaperikelen afgelast. Hoezo afgelast? Met 28 mensen op een onbewoonde
eiland moet toch kunnen? Het probleem zit hem vooral in de bootreis naar het
eiland toe. Door de ondiepe geulen kunnen alleen kleine scheepjes varen, waarop
tien passagiers al niet binnen de regels passen.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Hopelijk
gaat het in 2021 weer lukken, maar voorlopig laven we ons aan de
reisbeschrijvingen. Het </span><a href="https://www.telegraaf.nl/lifestyle/330184071/deze-plek-in-nederland-is-een-uniek-paradijsje-voor-mens-en-dier" style="box-sizing: border-box; font-size: 12pt; outline: 0px; text-size-adjust: 100%;" target="_blank"><span style="border: none windowtext 1.0pt; mso-bidi-font-family: Calibri; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-border-alt: none windowtext 0cm; padding: 0cm;">verslag
in de Telegraaf</span></a><span style="font-size: 12pt;"> gaat overigens vooral over de prachtige
boottochten heen en terug. Over de wandeling op het eiland wordt niet gerept.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Erik
de Graaf</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">De
foto van de Noordster hoort niet bij de in De Telegraaf beschreven expeditie. Ik maakte hem zelf in 2016. Dit stuk verscheen eerder op de site van de <a href="https://www.vriendenvanrottum.nl/nieuws/een-uniek-paradijsje-voor-mens-en-dier/" target="_blank">Vrienden van Rottum</a>.</span></p><p></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-90140525241491184682021-02-28T14:32:00.007+01:002021-02-28T14:47:29.463+01:00De hoeken van het land<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiJoTOo7upR8sMrzITTJW0LteCNJP9J_ljv9Bs4tlTUVF-dlFmhLoCvuav2NuwYYQIWgYjDLXEiS5rygKwVRkRW6PM52iAn3CkR-j8WV6gYxqIisdnn9JH0ecijU5Iwax-sOo2jTWkgfp4_/s2048/20161012_155058+%25282%2529.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiJoTOo7upR8sMrzITTJW0LteCNJP9J_ljv9Bs4tlTUVF-dlFmhLoCvuav2NuwYYQIWgYjDLXEiS5rygKwVRkRW6PM52iAn3CkR-j8WV6gYxqIisdnn9JH0ecijU5Iwax-sOo2jTWkgfp4_/w400-h225/20161012_155058+%25282%2529.jpg" width="400" /></a></div><br /><span style="font-size: 12pt;">Gisteren was <i>De Telegraaf</i>
op zoek naar de hoeken van het land. Het hoogste punt bij Vaals (322,4 meter),
het laagste bij Nieuwerkerk aan de IJssel (6,76 meter onder Nieuw Amsterdams
Peil), het “verre oosten” bij Bad Nieuwerschans en het “zonnige zuiden” bij Klein-Kuttingen,
de zuidelijkste woonplaats van Nederland.</span><p></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">“Wat betreft het
noordelijkste onbewoonde punt van ons land komen we uit op het Groningse eiland
Rottumerplaat, in het noorden grenzend aan de Noordzee en ten zuiden aan de
Waddenzee. Tot 1600 lag hier Rottumeroog, dat stiekem naar het oosten is afgedreven.
Dat doet het vanaf 1833 als zandplaats ontstane Rottumeroog overigens ook, waar
in 1959 de zuidelijkere gelegen zandplaats Boschplaat aan vastgroeide. Toegang
tot het eiland is verboden: slechts twee keer per jaar wordt het betreden om
zwerfvuil op te ruimen”. Tot zover het letterlijke citaat uit de krant van Wakker
Nederland. Inclusief taalfouten en historische vergissingen, want helemaal
uitgeslapen was de journalist blijkbaar niet toen het stukje af moest.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Het noordelijkste puntje
van het Nederlandse vasteland ligt overigens boven Uithuizermeeden, stelt </span><i style="font-size: 12pt;">De
Telegraaf</i><span style="font-size: 12pt;"> terecht vast. Wijd en zijd bekend als de Noordkaap. Sinds een jaar of vijftien staat daar het kunstwerk “de Hemelpoort” van de toen in
Usquert wonende René de Boer. In de gemeenteraad van Eemsmond ontstond indertijd
discussie of het monument wel zo mocht heten. De ChristenUnie had dat liever
niet. Zelf vroeg ik me (toen als raadslid) af aan welke kant van de dijk nu
eigenlijk de hemel was: op het Wad of in de polder? Die vraag heeft het college
van B&W nooit officieel beantwoord.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Erik de Graaf</span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">PS: de foto maakte ik in oktober 2016 op het noordelijkste puntje van Rottumerplaat. Dit stukje verscheen ook op de site van de <a href="https://www.vriendenvanrottum.nl/nieuws/de-hoeken-van-nederland/" target="_blank">Vrienden van Rottum</a>. </span></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-71628211035444787392021-02-18T13:52:00.002+01:002021-02-18T13:52:15.214+01:00Elfhonderd bomen voor Domie<div class="separator" style="clear: both;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjgJYDnx00IfLx-yAOm-ZOUEpwrQUIsA5sTowK7B_MCTKRLBWqy-SwexNJo296Z3RBiPE3qJEoJW88wWEx3qyekDoUAiPhuhuccquRvo_CDtTXQHJ1A-tKeOVPyO5_2bUKuXQOu58Gl6QC6/s2048/IMG_5694+%25283%2529.JPG" style="display: block; padding: 1em 0px; text-align: center;"><img alt="" border="0" data-original-height="1365" data-original-width="2048" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjgJYDnx00IfLx-yAOm-ZOUEpwrQUIsA5sTowK7B_MCTKRLBWqy-SwexNJo296Z3RBiPE3qJEoJW88wWEx3qyekDoUAiPhuhuccquRvo_CDtTXQHJ1A-tKeOVPyO5_2bUKuXQOu58Gl6QC6/s400/IMG_5694+%25283%2529.JPG" width="400" /></a></div>
In 1947 schreef Johanna Ader-Appels de roman <i>Een Groninger pastorie in de storm</i> over de dramatische gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog in Nieuw-Beerta. Dominee Bastiaan Jan Ader werd eind 1944 door de Duitsers gefusilleerd. In november vorig jaar verscheen <i>Oorlogen & oceanen</i> met het vervolg van de familiegeschiedenis, geschreven door haar zoon Erik Ader. Voor <i>Blad</i> las ik beide boeken, sprak ik met Erik Ader en struinde ik rond in Nieuw-Beerta en Drieborg. Om het hele artikel te lezen verwijs ik u naar de betere "essentiële" winkel in de provincie Groningen (of bestellen bij <a href="https://bladng.nl/" target="_blank">Blad</a>). Hieronder volsta met een fragment: <div><br /></div><div>"Na de dood van Johanna Ader-Appels in 1994 vond Erik Ader bij het uitruimen van het huis in Drieborg brieven en manuscripten van zijn vader. Daaronder een uitgebreid verslag van zijn fietstocht naar Jeruzalem in 1936. Een krankzinnige onderneming volgens de zoon. Dwars door Nazi-Duitsland en door een onrustig Midden-Europa trapte hij naar Turkije en vervolgens via Syrië en Libanon naar het Beloofde Land. Onderweg ziet de eenzame fietser het onheil van een grote oorlog naderen. Thuisgekomen probeerde hij zijn vrouw over te halen om in Cairo voor een zendingskerk te gaan werken of naar de Verenigde Staten te emigreren. Uiteindelijk werd het dus Nieuw-Beerta.</div><div> </div><div>Dertig jaar na zijn vader reisde Erik Ader over land zijn vader achterna. Niet op de fiets, maar liftend. Onderweg door Jordanië, Libanon en Syrië (hij komt door nog onbeschadigde steden als Beiroet, Palmyra, Homs en Aleppo) raakt hij onder de indruk van de verhalen over het onrecht in het Midden-Oosten. In Jordanië bezocht hij een vluchtelingenkamp, waar tienduizenden Palestijnen dicht opeengepakt leefden zonder hoop op terugkeer naar hun huizen, akkers en boomgaarden in door Israël bezet gebied. Erik Ader voelde eerste scheuren in zijn Israëlbeeld ontstaan, schrijft hij. </div><div><br /></div><div>In Israël bezocht hij verschillende keren het Ds. Aderbos, dat in de jaren vijftig ter herinnering aan de verzetsdaden van zijn vader was geplant. De schok was groot toen hij ontdekte dat voor het aangeplante naaldbomenbos een olijfboomgaard en een Palestijns dorp waren vernietigd. De bewoners waren verdreven. De sporen van het Palestijnse verleden waren weggewist met elfhonderd bomen. Het Midden-Oosten werd een rode draad in het diplomatieke werk van Erik Ader. Als zoon was hij gedreven om het onrecht van het naaldbomenbos voor zijn vader te compenseren: in 2016 plantte hij elfhonderd olijfbomen bij een Palestijns dorp. Rechtvaardigheidsgevoel en verzet zitten in de genen." <div><br /></div><div>Erik de Graaf <div><br /></div><div>PS: het hele artikel leest u in <i>Blad - voor Noord-Groningen</i>, nr. 19 (februari/maart 2021) p. 4-8; zie: <a href="https://bladng.nl/" target="_blank">Blad</a>.
</div></div></div>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-71370725171409252772021-01-03T20:31:00.001+01:002021-01-03T20:31:48.291+01:00Het naakte eiland<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjAAfqxAa2ZZUc6P4W5PpYHizDxvRGavFFo352qpM5GeFTyPmnclKniWZShzj2PfuMNz4CQYlzasUoLMnAS3vb1nOZa12Lu5y5Y2sAZFONX3XeZZ3cbcWC-W0Ue2uP-Iz3Dp7she-qSVGhS/s2048/2009-07-09+goli+otok+001+%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1365" data-original-width="2048" height="266" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjAAfqxAa2ZZUc6P4W5PpYHizDxvRGavFFo352qpM5GeFTyPmnclKniWZShzj2PfuMNz4CQYlzasUoLMnAS3vb1nOZa12Lu5y5Y2sAZFONX3XeZZ3cbcWC-W0Ue2uP-Iz3Dp7she-qSVGhS/w400-h266/2009-07-09+goli+otok+001+%25282%2529.jpg" width="400" /></a></div><br /><span style="font-size: 12pt;">Ik was nog zo diep verzonken
in mijn boek dat ik in de verte Goli Otok zag opdoemen toen ik na tien
kilometer tegen de wind in fietsen over de Waddenzee uitkeek. Wat een boek.
David Grossmans </span><i style="font-size: 12pt;">Het leven speelt met mij</i><span style="font-size: 12pt;">
uit 2019 beschrijft de traumatische invloed van drie jaar werkkamp op drie
generaties uit de familie van Vera Novak.</span><p></p><p><span style="font-size: 12pt;">Goli Otok was het
Adriatische Alcatraz, waarheen maarschalk Josip Broz Tito na de Tweede
Wereldoorlog zijn politieke tegenstanders verbande. En politiek tegenstander
kon je in één nacht slapen worden, zonder dat je er veel voor hoefde te doen. De
roman van Grossman is gebaseerd op het leven van de joodse Eva Panic, die in
1951 op Goli Otok terechtkwam.</span></p><p><span style="font-size: 12pt;">Vera Novaks man was
oorlogsheld in Joegoslavië. Partizaan in de Tweede Wereldoorlog en na de oorlog
werkzaam bij Tito’s ruiterij. Totdat hij in ongenade viel, omdat hij stalinist
zou zijn. Erger kon niet in het communistische Joegoslavië van die tijd. Milosz
pleegde zelfmoord in de gevangenis. Vera Novak mocht kiezen tussen vrijheid en
werkkamp. Door wel of niet een verklaring te ondertekenen dat haar man schuldig
was. Ze tekende niet. Met drie jaar Goli Otok tot gevolg.</span></p><p><span style="font-size: 12pt;">Na haar vrijlating
emigreerde ze met haar dochter naar Israël. Op haar negentigste verjaardag in
2008 ontstond een gesprek tussen Vera, haar dochter Nina en kleindochter Gili over
wat er nu werkelijk gebeurd is. Ze reisden naar Kroatië en naar het
gevangeniseiland in de Adriatische Zee. Gili legde alles vast op film. Steeds
duidelijker werd het trauma van drie generaties, hoe het leven met mensen
speelt.</span></p><p><span style="font-size: 12pt;">Hoe het precies afloopt
weet ik niet. Twintig pagina’s voor het eind ben ik gaan fietsen. Op de
Waddendijk doemde even het naakte, rotsige Goli Otok op. Gelukig kreeg ik snel
weer gewoon zicht op Rottumeroog. Vanavond lees ik het boek uit.</span></p><p><span style="font-size: 12pt;">Erik de Graaf</span></p><p><span style="font-size: 12pt;">PS: in 2009 maakten we op
een vakantie in Kroatië met het hele gezin een uitstapje naar Goli Otok. <a href="https://erikdegraaf.blogspot.com/search?q=goli+otok" target="_blank">Ik schreef er een paar stukkies over</a>.</span></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-50563409601976557162020-12-30T20:46:00.001+01:002020-12-30T20:46:31.787+01:00Kaap te koop<p style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgyWsUoZricW2SS3ph839dSZx-48CnamJpTiLA1SpIxFQ_qmHKCM65kPXhjH0MnPXRxJgOaYk6HZ1xTMXf97V7xZnbUvyEpPYfQD2lEgr3T9CmmRRd19B9o0lp0pxcJzCuaoALgSRwKGXZ-/s1523/Kaap+te+koop+%25283%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="786" data-original-width="1523" height="206" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgyWsUoZricW2SS3ph839dSZx-48CnamJpTiLA1SpIxFQ_qmHKCM65kPXhjH0MnPXRxJgOaYk6HZ1xTMXf97V7xZnbUvyEpPYfQD2lEgr3T9CmmRRd19B9o0lp0pxcJzCuaoALgSRwKGXZ-/w400-h206/Kaap+te+koop+%25283%2529.jpg" width="400" /></a></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-family: inherit;">De Kaap komt te koop. Ik bedoel niet dat u ons donateursblad voortaan in de krantenkiosk zult vinden. Nee, het baken van Rottumeroog komt in de aanbieding. Als we de onlangs gepubliceerde lijst van vijftig door de gemeente Het Hogeland te verkopen gebouwen en monumenten tenminste mogen geloven. Tussen enkele voormalige schoolgebouwen, stations, molens en kerktoren viel mijn oog op de naam van de Kaap op Rottumeroog. </span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-family: inherit;">Eerst
overheerste de verbazing. Ik wist al wel dat de gemeente in financiële
problemen verkeert. In mijn OZB-heffing zal dat volgend ongetwijfeld zichtbaar
worden, maar dat zelfs een leugenbankje in de haven van Zoutkamp en de Kaap op
Rottumeroog in de verkoop gaan om de financiële nood te lenigen verbaast me
zeer. Toen kwamen er nog even wilde fantasieën: de Kaap als het ideale clubhuis
van de Vrienden van Rottum en de Donateursdagen voortaan op Rottumeroog. Dat
zou dan kunnen, zeker als het door Gemeentebelangen in de laatste
verkiezingscampagne beloofde voetveer van Noordpolderzijl naar Rottumeroog in
de vaart komt.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-family: inherit;">Maar
alle gekheid op een stokje. De gietijzeren Kaap uit 1883 is een uniek rijksmonument
in kwetsbaar gebied dat valt onder de Wet Natuurbescherming (WNB). Een
koper kan toch nauwelijks zijn nieuwe eigendom nauwelijks bezoeken, behalve
wellicht met de excursies van Staatsbosbeheer (als hij geluk heeft met een cultuurhistorische
bijdrage van de Vrienden van Rottum). En dat voetveer komt er ook niet,
want dat is in strijd met de wet. Het was een verkiezingsbelofte voor de bühne.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-family: inherit;">Telefonische
inlichtingen kon ik niet krijgen, vertelde een receptioniste me bij de gemeente
toen ik daar wel een poging toe deed. De lijst was wat te vroeg gepubliceerd,
wilde ze nog wel kwijt. Twee gemeenteraadsleden vertelden me dat ze ook
verbaasd hadden gestaan over de verkoopactie en dat achterliggend beleid tot nu
toe ontbrak. Na een mail aan het college ontving ik eerst keurig een
ontvangstbevestiging en later een ambtelijke mail zonder antwoorden op mijn
vragen. Ik was benieuwd naar de overwegingen om de Kaap te verkopen. Drukt hij
te zwaar op de gemeentelijke begroting? Of speelt vooral de angst mee dat het
rijksmonument over enkele jaren weer voor veel geld verplaatst moet worden om
niet in zee te verdwijnen? Rottumeroog wandelt nog steeds gestaag
zuidoostwaarts, waardoor de bebouwing al eeuwenlang van tijd tot tijd aan de
noordwestkant van het eiland moet worden gered. Dat ging vroeger al zo met de
boerderijen van de voogd en in 1999 werd de Kaap al eens vierhonderd meter
verplaatst.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-family: inherit;">Dat
de Kaap acuut gevaar loopt ontkende wethouder Dijkhuis van Het Hogeland in
januari 2020 na vragen uit de raad. Daar had hij ook gelijk in, maar hij staat
al wel weer op de rand van het duin. Stevig verankerd tot zes meter in de
bodem. Maar toch, het strand komt steeds dichterbij en op de langere termijn
komt hij toch weer in het water te staan. Een nieuwe verplaatsing gaat weer
veel geld kosten en discussie opleveren. De gemeente hoopt die
verantwoordelijkheid nu blijkbaar te verkopen.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-family: inherit;">Erik
de Graaf</span></p><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-family: inherit;">PS: dit stuk stond in het decembernummer van De Kaap, het donateursblad van de Stichting Vrienden van Rottumeroog en Rottumerplaat. Dick Spijker zorgde voor de illustratie.</span></p><br /><p></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-35569134528826575922020-12-19T12:20:00.008+01:002020-12-19T12:45:34.123+01:00Herleeservaring<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivVzGb14LXUnFYiRrc7EvjRu9tYBeYUgRqNHRyxgTxeflr9yCcVCFo71zaMGMUQI5bz-G-QU_woSpVXgZ3yesS-MNRlbQReeoWMC5l65T3PTp2YrJ1h7TUlit5X-vfZt-NKHuhIlu0e2Qf/s2048/20160801_094557+%25282%2529.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivVzGb14LXUnFYiRrc7EvjRu9tYBeYUgRqNHRyxgTxeflr9yCcVCFo71zaMGMUQI5bz-G-QU_woSpVXgZ3yesS-MNRlbQReeoWMC5l65T3PTp2YrJ1h7TUlit5X-vfZt-NKHuhIlu0e2Qf/w400-h225/20160801_094557+%25282%2529.jpg" width="400" /></a></div><br /><span style="font-size: 12pt;">Zelden herlees
ik een boek, maar vier roze banden in mijn boekenkast stonden me er al dik 25
jaar toe te verleiden. Vier maanden geleden begon ik weer aan </span><i style="font-size: 12pt;">Jahrestage</i><span style="font-size: 12pt;"> van Uwe Johnson. Driehonderdzesenzestig dagen uit het leven van Gesine Cresspahl, beginnend op 21 augustus
1967. Tot nu toe hield ik me steeds keurig aan mijn dagelijkse portie. Gisteren
kon ik me voor het eerst niet inhouden en herlas ik alvast de dag van 19 december
1967 om de eerste band uit te krijgen.</span><div><span style="font-size: 12pt;"><br /></span></div><div><span style="font-size: 12pt;">Elke ochtend neemt Gesine Cresspahl de </span><i style="font-size: 12pt;">New York Times</i><span style="font-size: 12pt;"> door.
“In de afgelopen week zijn in Vietnam 2376 mensen beroepsmatig aan de oorlog
gestorven”, leest ze op 15 september. In november ontvangt een echtpaar
uit Chico in Californië een bodybag uit Vietnam met een vreemde man in plaats
van hun gesneuvelde zoon. Op 13 december meldt de krant dat bijna 750
Amerikaanse soldaten wegens dienstweigering zijn veroordeeld. Tussen alle
berichten door vertelt Gesine over haar leven in New York met haar achtjarige
dochter Marie, die vroegwijs haar vinger legt op talloze onrechtvaardigheden in
de Amerikaanse samenleving van de jaren zestig.</span><p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12pt; line-height: 107%;">Kleine
verhalen uit het dagelijks leven worden afgewisseld met grote verhalen uit het
leven van de familie Cresspahl onder twee Duitse dictaturen
in het fictieve stadje Jerichow in Mecklenburg. Gesine werd er op 3
maart 1933 geboren. Van Hitlers nationaalsocialistische dictatuur raakte de
familie in het oosten van Duitsland in de communistische DDR-dictatuur verzeild. Vader
Cresspahl werd na de Tweede Wereldoorlog als sociaaldemocraat burgemeester van
Jerichow, maar viel al snel in ongenade en kwam om het leven in een Russisch kamp. In
het echt kwam de vader van de schrijver niet anders aan zijn eind.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12pt; line-height: 107%;">Het is een
indrukwekkend boek. Onmogelijk na te vertellen na één keer lezen, na twee keer waarschijnlijk nog niet. Op elke dag
kun je eindeloos kauwen en herkauwen. Toen ik er in
augustus weer in begon wist ik niet dat er een Nederlandse vertaling in
aantocht was, die nu her en der vijf sterren krijgt. Vandaag voel ik leegte, omdat ik gisteren al de negentiende december
1967 beleefde. Stom, het voelt bijna als verraad. Morgen verder met
de twintigste. En dan weer netjes dag voor dag. Nog acht maanden.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12pt; line-height: 107%;">Erik de
Graaf<o:p></o:p></span></p>
<span face=""Calibri",sans-serif" style="font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-ansi-language: NL; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">PS: In 2016 kwam ik op een fietsvakantie door Klütz in
Mecklenburg, dat model staat voor Jerichow.</span></div>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-21122003025547925342020-11-10T19:37:00.002+01:002020-11-10T19:37:55.698+01:00Warffum Alert! naar de Raad van State<blockquote style="border: none; margin: 0px 0px 0px 40px; padding: 0px;"><blockquote style="border: none; margin: 0px 0px 0px 40px; padding: 0px;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhV30tYFaUHriFZfPmG0-Nm6oj6EZIXQ-47CKazLrE8nvIoKPZnOqbZKtafbxwzH6EqFcPQTtpmKjYXaEld90KTjqwMbpzuxrxZssWiju_NkgXVYvxhbGNbUyQ6FMv7sG6Q7lcuGs9UWG0b/s2048/20201106_143507.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="2048" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhV30tYFaUHriFZfPmG0-Nm6oj6EZIXQ-47CKazLrE8nvIoKPZnOqbZKtafbxwzH6EqFcPQTtpmKjYXaEld90KTjqwMbpzuxrxZssWiju_NkgXVYvxhbGNbUyQ6FMv7sG6Q7lcuGs9UWG0b/w400-h225/20201106_143507.jpg" width="400" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: left;"><br /></div></blockquote></blockquote><p style="background-color: white; color: #222222; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: small; margin: 0cm;"></p><p style="background: white; margin: 0cm;">Warffum Alert! keert zich tegen de gaswinning
vanuit de NAM-locatie in Warffum. Vanuit die put wordt al tientallen jaren gas
gewonnen uit het Warffumerveld, een klein gasveld pal naast het grote
Groningenveld. In april 2017 organiseerden we een demonstratie, waarop zo'n 400
mensen uit Warffum en omgeving met noodklokken en spandoeken
optrokken naar een Open Avond van de NAM op de gaswinningslocatie net
buiten het dorp. Een
van de meegedragen leuzen op de demonstratie luidde "Warffum is
woest!" De mensen waren de gaswinning en de schade door bodemdaling en
aardbevingen beu. Er was bovendien veel ergernis over de arrogante houding van
de NAM, die maar deed (doet) wat haar goeddunkt en abominabel communiceert. De Open
Avond, waarvoor slechts beperkt was uitgenodigd, werd overigens in allerijl
afgelast toen duidelijk werd dat we met honderden kwamen. </p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Rechtbank in 2019</span></b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Sinds
die demonstratie draven we van de ene juridische procedure naar de andere. </span>In
september 2019 vernietigde de rechtbank in Groningen de Omgevingsvergunning van
de NAM voor de gaslocatie bij Warffum. De rechter stelde dat ten onrechte was
verzuimd een Milieueffectrapportage (MER) op te stellen. Dat was een van de
punten die Warffum Alert samen met Openluchtmuseum Het Hoogeland naar voren had
gebracht tijdens de rechtszitting in januari 2019. Op een ander belangrijke eis kreeg Warffum Alert geen gelijk van de rechter: omdat op de gaslocatie gewerkt wordt met een
sterk verouderd Winningsplan moet de gaswinning uit het Warffumerveld onmiddellijk
worden gestaakt. De rechtbank achtte zich niet bevoegd over het Winningsplan te
besluiten in een zaak die over de Omgevingsvergunning ging. Dat lag op een
ander juridisch spoor.</p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Raad van State</span></b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">We
vierden onze gedeeltelijke overwinning in bescheidenheid. De NAM ging in beroep
tegen de vernietiging van de Omgevingsvergunning. Ze achtte een MER juridisch
niet noodzakelijk. Daarop besloot ook Warffum Alert in beroep te gaan. Het punt
van het uit 2005 stammende en sterk verouderde Winningsplan willen we graag ook
aan de Raad van State voorleggen. Onlangs ontvingen we de uitnodiging om op 1
december 2020 voor de Raad van State te verschijnen.<o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Beroepschrift tegen verouderd Winningsplan</span></b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Ondertussen
startte Warffum Alert ook twee andere procedures op. In oktober 2019 stuurden
we minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat een formele brief met het
dringende verzoek om de gaswinning uit het Warffumerveld te stoppen op basis
van veranderde omstandigheden (sinds de beving van Huizinge) en voortschrijdend
inzicht. De minister wees dat verzoek af, omdat hij geen risico’s zag die de
intrekking van zijn instemming met het Winningsplan rechtvaardigden. Na ons
bezwaar op die afwijzing bleef de minister bij dat standpunt. Eind vorige maand
diende Warffum Alert een beroepschrift in tegen die beslissing van de minister.
Dat zal te zijner tijd door de rechtbank worden behandeld. Het aardige is dat
we daarmee wel op het juridische spoor van het Winningsplan terechtkomen.<o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">WOB-verzoek</span></b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">In
het voorjaar deden we een WOB-verzoek, een beroep op de Wet Openbaarheid
Bestuur. Het zat ons dwars dat onduidelijk bleef waarom de NAM een in 2014 bij
het Ministerie van EZK ingediend concept-winningsplan in 2019 weer introk. Uit
de stapel ontvangen informatie maken we op dat het Ministerie er lang bij de
NAM op aandrong om het Winningsplan te herzien. In februari 2018 mailde een
ambtenaar van het Ministerie aan de NAM: “Warffum: niet eens met jullie
voorstel. Er dient een volledige actualisatie van het winningsplan Warffum
plaats te vinden”. Toch kreeg de NAM haar zin. In 2019 ging het Ministerie
alsnog akkoord met de intrekking van het concept-winningsplan en met
voortzetting van de gaswinning op basis van het verouderde Winningsplan. De
reden van die omslag kunnen we niet achterhalen, omdat het Ministerie cruciale
informatie achterhoudt. Zo zijn ons de adviezen van het SodM (Staatstoezicht op
de Mijnen), TNO en de TCBB (Technische Commissie Bodembeweging) niet verstrekt.
Overigens weten we wel dat de TCBB in zijn advies schreef dat de NAM onjuiste
informatie opnam in het concept-winningsplan van 2014 en dat er wel degelijk
risico’s zijn voor schade als gevolg van bodemdaling door gaswinning uit het
Warffumerveld.<o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Decomplexen</span></b><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Tenslotte
werden we in de zomer verrast door de aankondiging van het “decomplexen” van de
NAM-locatie in Warffum. Dat betekent dat een groot deel van de locatie wordt
ontmanteld. De opslagtanks, een drooginstallatie en de fakkel zullen worden
verwijderd. Dat is goed voor het wijde uitzicht vanaf de Oudendijk naar de Middendijk en de Waddendijk, maar een
nadeel is dat de gaswinning vanuit het Warffumerveld wordt voortgezet. Het
gewonnen gas gaat voortaan via een ondergrondse transportleiding naar de
NAM-locatie in Grijpskerk. De vergunningsaanvraag is nog niet gepubliceerd.
Opvallend is dat de NAM op haar site aankondigt een vrijwillige MER te doen.
Dat vond ze tot nu toe onnodig.<o:p></o:p></span></p><p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span face="Calibri, sans-serif" style="color: #222222;">Namens
Warffum Alert,</span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> <o:p></o:p></span></p>
<p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Erik
de Graaf</span></p><p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"><br /></span></p><p style="-webkit-text-stroke-width: 0px; background: white; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; margin: 0cm; orphans: 2; text-align: start; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"><span face=""Calibri",sans-serif" style="color: #222222; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Persoonlijke noot: dit bericht stuurden we eerder deze week aan de bijna 400 ondertekenaars van een Zienswijze tegen de Omgevingsvergunning uit 2017. Het stond ook in het Warffumer glossy maandblad Op en Om de Terp. Het klinkt als ontzettend veel werk voor de mensen van Warffum Alert! Het leuke is dat vele handen hier licht werk maken.</span></p><p></p>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-35688906726122506082020-10-30T21:50:00.000+01:002020-10-30T21:50:01.812+01:00Ach, Nobby Stiles is overleden<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">Hij was zeker niet de beste voetballer aller tijden, maar wel een van mijn favorieten. Afgelopen week las ik zijn naam weer eens in de krant. In een artikel over kopballen en hersenschade. Vandaag bezweek hij na jaren van Alzheimer. Achtenzeventig jaar oud.</div><div><br /></div><div>Nobby Stiles was de tandeloze stofzuiger van Manchester United en het Engelse elftal. Waarschijnlijk de meest verguisde wereldkampioen (1966) én Europa Cupwinnaar (1968). Toen ik na de door hem gewonnen WK-finale van 1966 (Engeland – West-Duitsland: 4-2 na verlenging) met wat verre neven in een plantsoen in Kloetinge een partijtje speelde wilde iedereen Bobby Charlton, Bobby Moore, Geoff Hurst of Martin Peters zijn, maar ik was Nobby Stiles. De plaatselijke veldwachter vreesde voor het rozenperkje, verbood ons daar te spelen en wilde mijn adres weten. In Vlaardingen, antwoordde ik op zijn vraag waar ik woonde, maar ik had net zo goed Manchester kunnen zeggen. In ieder geval vond de veldwachter het te ver om even bij mijn ouders langs te gaan. </div><div><br /></div><div>Nobby werd in mei 1942 als zoon van een doodgraver geboren in een arbeiderswijk in Manchester. Bij een ongeluk verloor hij zijn tanden en een deel van zijn gezichtsvermogen. De behandelende arts vroeg zich af of hij met zulk slecht zicht nog wel kon voetballen. Desondanks debuteerde hij op zijn achttiende in het eerste van United. Hij was een onvermoeibare draver op het middenveld. Meedogenloos, snoeihard, op het gemene af. Maar aan dat laatste kon hij lang niet altijd iets doen. Voor elke wedstrijd deed hij zijn gebit uit en zette hij zijn zware hoornen bril met jampotglazen af. Sommige bronnen beweren dat hij met contactlenzen speelde, maar gezien zijn speelstijl lijkt dat niet waarschijnlijk. Zijn bijziendheid dwong Nobby ertoe kort op de tegenstander en dicht op de bal te spelen. Het leek lang niet altijd zeker of hij de bal of de tegenstander (of gewoon allebei) zou raken. </div><div><br /></div><div>Nobby Stiles voldeed lang niet aan de criteria om een supervoetballer te worden. Hij was dat ook nooit in vergelijking met zijn roemruchte ploeggenoten als Bobby Charlton, Dennis Law of George Best. Maar Nobby was wel de onmisbare schakel op het middenveld voor zijn teams, die de wereldtop haalden. Een <em>working class hero</em>. Een tandeloze tijger, maar niet in de figuurlijke zin. </div><div><br /></div><div>Erik de Graaf<div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div></div></div>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4343284169637625342.post-10826137109068270332020-09-18T12:10:00.001+02:002020-09-18T12:12:11.832+02:00Dienstweigeraars in de Lauwerpolder<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjdGxCLfzvTdGI5PCJIqmvpn_Ykal3SV_tordnPnvstrrpQK3qbMXQFTaUguIWZWEAJxHfgw5EuYTocoFMW2LAogdOjIS1SAMCINq0HNGUbjaXjLjYkkVGPYzCzwERRa9VZ0frPafq8ER1p/s1564/Usquert%252C+Panorama+Werkkamp+Lauwerpolder.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="992" data-original-width="1564" height="254" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjdGxCLfzvTdGI5PCJIqmvpn_Ykal3SV_tordnPnvstrrpQK3qbMXQFTaUguIWZWEAJxHfgw5EuYTocoFMW2LAogdOjIS1SAMCINq0HNGUbjaXjLjYkkVGPYzCzwERRa9VZ0frPafq8ER1p/w400-h254/Usquert%252C+Panorama+Werkkamp+Lauwerpolder.jpg" width="400" /></a></div><div><p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">‘In de zomer van 1947
werden 160 erkende gewetensbezwaarden tegen de militaire dienst ondergebracht
in een kamp aan de Waddendijk bij Usquert. Ze moesten er helpen bij de oogst,
maar hadden weinig talent voor landarbeid. Erik de Graaf, die werkt aan een
boek over dienstweigeraars en deserteurs in de jaren 1946-1949, geeft ons
alvast een voorproefje’. Zo wordt mijn artikel in het gisteren uitgekomen cultuurhistorisch
tijdschrift Stad & Lande ingeleid.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;"><i>Een fragment:</i></span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">In het hele land waren er
grote personeelstekorten in de oogsttijd. In vorige zomers waren al
geïnterneerde NSB’ers, militairen en studenten in de landbouw ingezet. Het
Ministerie van Oorlog wilde de dienstweigeraars onder voorwaarden onderbrengen
bij het Bureau Oogstvoorziening van het Ministerie van Landbouw, Visserij en
Voedselvoorziening. Ze mochten niet meer verdienen dan de soldij van een
dienstplichtig soldaat. Verder moest er 3 jaar lang in alle seizoenen voldoende
werk voor hen zijn. De weigeraars moesten langer dienen dan de
dienstplichtigen. Tenslotte moesten de dienstweigeraars in een kamp worden
ondergebracht en, hoewel ze niet als gevangenen mochten worden beschouwd, het
liefst zover mogelijk van de bewoonde wereld.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">De Lauwerpolder leek de
ideale locatie. Afgelegener was nauwelijks mogelijk, er was een groot tekort
aan landarbeiders in Noord-Groningen en er stond al sinds 1940 een kamp voor de
werkverschaffing op het land van boer Allert Elema. Twee lange houten barakken
liepen in een V-vorm schuin naar elkaar toe. Er waren twaalf slaapzalen voor
acht personen, zes woonkamers, een waslokaal en een ziekenzaal. De driehoek
werd gesloten door twee kortere barakken met een doorgang in het midden. Links
van de poort waren een magazijn, een centrale keuken en een woning voor de
kampbeheerder. Rechts was de kantine. Tussen die twee kortere barakken stond
een kantoor, waarop met grote letters ‘KAMP LAUWERPOLDER’ stond.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Eind mei 1947 opende het
kamp zijn poort voor de dienstweigeraars. Van heinde en verre kwamen erkende
gewetensbezwaarden naar Usquert. In open vrachtwagens werden ze van het station
naar het kamp aan de Waddendijk gebracht. ‘Ver weg, afgelegen, uitgestrekt en
kaal’, waren de eerste reacties na aankomst. In het kamp werden ze met vijftien
man op een slaapzaal ondergebracht. Tot half juni werden er 160
dienstweigeraars verwacht. Veel meer dan de 96 werklozen waarvoor het kamp 7 jaar
eerder was gebouwd.</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 12pt;">Erik de Graaf</span></p>
<p class="MsoNoSpacing"><span face="Calibri, sans-serif" style="font-size: 12pt;">Hoe het afloopt kunt u lezen in Stad & Lande
(jaargang 29, nummer 3, 3e kwartaal 2020) 3-8.</span></p></div>Erik de Graafhttp://www.blogger.com/profile/03006444966278729959noreply@blogger.com1