Vandaag, 12 april, is het 27 jaar geleden dat Matthias Domaschk in een Stasigevangenis in het Oost-Duitse Gera om het leven kwam. Nog geen 24 jaar oud. Twee dagen eerder was Mats met een vriend vanuit Jena met de trein naar Berlijn vertrokken. Doel van de reis was een verjaardagsfeest, maar tot zijn dodelijke pech vond dat weekend ook het Tiende Partijcongres van de Sozialistische Einheitspartei Deutschland (SED) in de hoofdstad plaats. Halverwege de reis werden Domaschk en zijn vriend uit angst voor verstoring van het partijcongres door de Stasi uit de trein gehaald en voor verhoor naar Gera overgebracht. Daar kwam hij na urenlange verhoren onder nog steeds niet opgehelderde omstandigheden om het leven. Moord, zeggen zijn vrienden. Zelfmoord, antwoordt de Stasi, eigenlijk tot op de dag van vandaag.
Inmiddels is in Jena, waar Matthias Domaschk leefde en waar hij vanuit de vredesbeweging de DDR bekritiseerde, een straat naar hem genoemd: de Matthias-Domaschk-Strasse. In een verklarende tekst onder het straatnaambordje is te lezen: “Der Jenaer Matthias Domaschk geb. am 12. Juni 1957 kam am 12. April 1981 in der Untersuchungshaft des Ministeriums für Staatssicherheit unter ungeklärten Umständen zu Tode”.
Jaren later, in 2004, schreef de voormalige leider van de Stasi in Gera, ene Dieter Lehmann, een brief aan de burgemeester van Jena. Hem was nu pas ter ore gekomen dat er een straat naar Domaschk was genoemd en moest hiertegen, vond hij, in naam van al zijn voormalige medewerkers bij de Stasi, bezwaar maken. Domaschk was niet in voorarrest (Untersuchungshaft) en kon dus “objectief niet tijdens dat voorarrest om het leven zijn gekomen”, aldus kameraad Lehmann. Zijn zelfmoord, Lehmann schreef SUICID in hoofdletters, was gepleegd in een publiek toegankelijke bezoekersruimte. Er moest een eind komen aan de leugens rondom Domaschk, vond Lehmann.
Ruim 23 jaar na Mats’ dood ontstond opnieuw grote onrust onder zijn vrienden. Net als in 1981, toen al kon niemand zich de zelfmoord voorstellen. Daar was Mats helemaal geen typ voor. En de Stasi? Die had blijkbaar iets te verbergen. Nu, maar ook toen. Uiterst stiekum moest Mats worden begraven. Dankzij een zich versprekende buurvrouw kwamen zijn vrienden erachter dat hij dood was. Er waren enkele tientallen vrienden op de begraafplaats aanwezig, een paar dagen later zouden het er honderden zijn geweest. Het beeld dat een bevriende kunstenaar voor op het graf maakte werd de nacht erna door de Stasi weggehaald. Zijn dood was van grote invloed op de vredesbeweging in Jena. Hij was er nooit meer bij, maar toch altijd aanwezig. Bij acties van de vredesbeweging, in de gevangenis, waarin veel van zijn vrienden later terechtkwamen. En later ook, als zij vanuit de gevangenis door het westen waren vrijgekocht, ook in West-Berlijn. En nog steeds valt er regelmatig een traantje als hij ter sprake komt. Matthias Domaschk, 12 juni 1957 – 12 april 1981.
Erik de Graaf
Inmiddels is in Jena, waar Matthias Domaschk leefde en waar hij vanuit de vredesbeweging de DDR bekritiseerde, een straat naar hem genoemd: de Matthias-Domaschk-Strasse. In een verklarende tekst onder het straatnaambordje is te lezen: “Der Jenaer Matthias Domaschk geb. am 12. Juni 1957 kam am 12. April 1981 in der Untersuchungshaft des Ministeriums für Staatssicherheit unter ungeklärten Umständen zu Tode”.
Jaren later, in 2004, schreef de voormalige leider van de Stasi in Gera, ene Dieter Lehmann, een brief aan de burgemeester van Jena. Hem was nu pas ter ore gekomen dat er een straat naar Domaschk was genoemd en moest hiertegen, vond hij, in naam van al zijn voormalige medewerkers bij de Stasi, bezwaar maken. Domaschk was niet in voorarrest (Untersuchungshaft) en kon dus “objectief niet tijdens dat voorarrest om het leven zijn gekomen”, aldus kameraad Lehmann. Zijn zelfmoord, Lehmann schreef SUICID in hoofdletters, was gepleegd in een publiek toegankelijke bezoekersruimte. Er moest een eind komen aan de leugens rondom Domaschk, vond Lehmann.
Ruim 23 jaar na Mats’ dood ontstond opnieuw grote onrust onder zijn vrienden. Net als in 1981, toen al kon niemand zich de zelfmoord voorstellen. Daar was Mats helemaal geen typ voor. En de Stasi? Die had blijkbaar iets te verbergen. Nu, maar ook toen. Uiterst stiekum moest Mats worden begraven. Dankzij een zich versprekende buurvrouw kwamen zijn vrienden erachter dat hij dood was. Er waren enkele tientallen vrienden op de begraafplaats aanwezig, een paar dagen later zouden het er honderden zijn geweest. Het beeld dat een bevriende kunstenaar voor op het graf maakte werd de nacht erna door de Stasi weggehaald. Zijn dood was van grote invloed op de vredesbeweging in Jena. Hij was er nooit meer bij, maar toch altijd aanwezig. Bij acties van de vredesbeweging, in de gevangenis, waarin veel van zijn vrienden later terechtkwamen. En later ook, als zij vanuit de gevangenis door het westen waren vrijgekocht, ook in West-Berlijn. En nog steeds valt er regelmatig een traantje als hij ter sprake komt. Matthias Domaschk, 12 juni 1957 – 12 april 1981.
Erik de Graaf
Geen opmerkingen:
Een reactie posten