Achttien doden

"Schrijf elk bericht twee of meer keer volledig over met verdraaide hand. Doe ongemerkt elk papiertje (ook dit exemplaar) toekomen aan een betrouwbaar Nederlander, die weer hetzelfde doet als gij. Onderbreek deze actie nooit, ook al krijgt ge soms een bericht voor de tweede maal.”

De Geuzenactie was gebaseerd op het principe van de kettingbrief, die al luttele dagen na de capitulatie op 14 mei 1940 voor het eerst in Vlaardingen verscheen. “Iedere goede Nederlander moet een Geus zijn.” Onder dat motto werden vele Geuzenberichten verspreid. Maar de Geuzen willen meer. Ze verzamelden wapens, ze saboteerden de telefoonkabels van de Duitsers.

De Duitsers waren woedend. Al in november 1940 komen ze de Geuzen op het spoor. Teveel Geuzenberichten waren in korte tijd verspreid. Het gonsde van de geruchten over het Vlaardingse “verzetsleger”. Dat kon bijna niet anders dan verkeerd aflopen. Binnen korte tijd werden de initiatiefnemers in Vlaardingen en Schiedam opgepakt, berecht en ter dood gebracht. Voor hen schreef Jan Campert al kort na de executie op 13 maart 1941 zijn Achttien doden.

Ruim veertig jaar later, op 13 maart 1983, werd bij de grote kerk van Vlaardingen het Geuzenmonument onthuld. Sindsdien wordt er jaarlijks de Geuzenpenning uitgereikt. In 1991 postuum aan Bernard IJzerdraat, één van de achttien. Ook bij hem staan we vanavond weer even stil.

Erik de Graaf