"Hitler en zijn trawanten regeeren ons"

Het gezin van meester Hummelen, onderwijzer op de lagere school met de bijbel in Warffum, had regelmatig onderduikers in huis. Meestal mannen, die aan de arbeidsdienst in Duitsland wilden ontkomen.

Ruim 35 jaar na de bevrijding werd bij een verbouwing in de keuken van het huis aan de Oosterstraat een boodschap teruggevonden in een alkoof:

“Klaas en Jan Arie Smit. Oorlogsjaar 1944. Maart. Hoe lang nog. Hitler en zijn trawanten regeeren ons”.

Lange tijd werd de tekst beschouwd als levensteken van onderduikers, die zich bij onraad, via een luikje in de bijkeuken, verscholen in de dichtgetimmerde alkoof. Klaas en Jan Smit waren echter geen onderduikers. Klaas Smit was een plaatselijke timmerman uit de Noorderstraat in Warffum. Hij werkte vaak samen met zijn broer Jan. Vermoedelijk verbouwde timmerman Smit in maart 1944 de keuken van Hummelen. Bij die verbouwing werd onder andere de alkoof weggewerkt. Bedoeld of onbedoeld ontstond daardoor de mogelijkheid voor onderduikers om zich in die alkoof te verstoppen.

De tekst in de alkoof werd zeer waarschijnlijk door timmerman Smit geschreven met een dik timmermanspotlood. Timmerlui laten wel vaker zulke sporen na. Met deze “handtekening” hebben ze generaties bewoners van het huis op het verkeerde been gezet.

Smits vraag "hoe lang nog" (zonder vraagteken) kreeg ruim een jaar later een antwoord. Op 20 april 1945, vandaag 65 jaar geleden, werd Warffum bevrijd. Aanstaande zaterdag viert het dorp feest: de oorlog is met pensioen.

Erik de Graaf