Lang zal hij leven! Op 28 augustus 1749 werd Johann Wolfgang Goethe geboren, 262 jaar geleden. En lang leefde hij inderdaad. Hij overleed in maart 1832, op 82-jarige leeftijd, maar leeft nog steeds voort als “de beste Duitse schrijver”.
Goethe was nog geen 25 toen hij in één klap beroemd werd door zijn brievenroman Die Leiden des jungen Werthers. De hoofdpersoon Werther schreef in brieven aan een vriend over zijn liefde voor Lotte, die echter al aan de man was. Werther vertrok uit haar omgeving, omdat het toch niets kon worden tussen hen. Toen hij na een poosje terugkeerde bleek Lotte inmiddels getrouwd te zijn. Ondanks hun “zielsverbond” kon er van ware liefde geen sprake zijn. Als uitweg koos Werther voor zelfmoord met het pistool van Lottes man.
Goethes hyperemotionele Werther werd onmiddellijk een hit in heel Europa. Het blauwe rokkostuum met geel vest en gele broek, dat Werther in de roman droeg, werd de nieuwe mode onder jongemannen in die tijd. Er kwamen Werther-mokken en Eau de Werther in de handel. Zelfs Werthers zelfmoord vond navolging, zij het gelukkig in beperkte mate.
Vanuit de kerk werd het boek zwaar bekritiseerd, omdat het de zelfmoord zou verheerlijken. In Leipzig, Kopenhagen en Milaan werd het boek om die reden verboden. Goethe zelf noemde dat onzin en vond zijn eigen overleven het ultieme bewijs voor de stelling dat je liefdesverdriet maar het beste van je af kon schrijven. De Werther was tenslotte grotendeels autobiografisch. Alleen werd de zelfmoord van Werther in Goethes geval de geboorte een bestseller.
Goethe nam zelf later afstand van de tophit uit zijn vroege jaren, die tot op de dag van vandaag als hoogtepunt van de rebelse Sturm und Drang–stroming wordt beschouwd. Hij verloor zijn wilde haren. De emotie moest voortaan worden gepaard aan het verstand (de Romantiek meets de Verlichting). Vanaf 1775 tot aan zijn dood verbleef hij met korte onderbrekingen aan het hof van Weimar. Samen met zijn vriend Schiller domineerde hij de literaire stroming van de Deutsche Klassik.
Tot zijn eigen spijt werd Goethe altijd op zijn Die Leiden des jungen Werther aangesproken. Legendarisch werd de ontmoeting tussen Goethe en Napoleon tijdens het Congres van Erfurt, waarop in 1808 een bondgenootschap tussen Rusland en Frankrijk werd overeengekomen. Napoleon nodigde Goethe uit voor een gesprek. “Voila un homme”, zei de Franse keizer over de Duitse schrijver, een echte man. Napoleon bekende Goethe dat hij de Werther wel zeven keer had gelezen en altijd bij zich had.
Erik de Graaf
Geen opmerkingen:
Een reactie posten