NAM eigenaar Zuidpool

Nee, het gaat hier niet over Antarctica. Onder de kop NAM eigenaar Zuidpool meldde de roemruchte Ommelander Courant vorige week dat de Nederlandse Aardolie Maatschappij de in 1852 gebouwde monumentale boerderij Zuidpool aan de Streeksterweg tussen Usquert en Uithuizen heeft aangekocht. Met een net zo monumentale slingertuin er omheen. Rijksmonument sinds 1978. Een trotse herenboerderij met gracht en tuin. Cultuurhistorie, maar hopelijk geen voltooid verleden tijd.

De boerderij Zuidpool werd in 1852 gebouwd door Harm Bruins ter vervanging van zijn boerderij aan de Oudedijk. Tegelijkertijd bouwde hij iets noordelijker in de Noordpolder de boerderij Noordpool, die door een medewerker werd bewoond. Zelf ging Bruins op Zuidpool wonen. Op stand. Hoe op stand? Dertig jaar eerder, in juni 1823, wandelden de jonge schrijver Jacob van Lennep en zijn vriend Dirk van Hogendorp van Warffum naar Uithuizen. “Beide zijden van de weg waren omkranst met boerderijen, die allemaal even groot en welgelegen waren”, schreef Van Lennep in zijn Dagboek over de wandeltocht door Nederland. “Men moet ze bezocht hebben om er zich een voorstelling van te kunnen maken. – Op elk huis stonden bliksemafleiders”. 

Bliksemafleiders, ongetwijfeld kreeg Zuidpool er ook een. Overal op voorbereid. Overal op voorbereid? De laatste jaren zag ik de boerderij Zuidpool in de steigers staan als ik er in het spoor van Van Lennep en Van Hogendorp langsfietste. Aardbevingsschade. Zoveel schade dat de bewoners nu al zeker anderhalf jaar (mijn schatting) in de containers op de paardenweide naast de slingertuin wonen. Vorige week zag ik dat de steigers waren verdwenen. De anders zo verzorgde tuin toonde de eerste tekenen van verwildering. Een romantisch bankje onder een oude boom zag er verdrietig uit.

Vorige week werd bekend dat Zuidpool door de NAM is aangekocht. Een zegen voor de voormalige eigenaren, maar of het voor het pand ook gunstig uitpakt is de vraag. Het is niet de eerste monumentale boerderij die in bezit van de NAM is gekomen. Eerdere aankopen staan al een poosje leeg. In Slochteren, in Huizinge, in Stedum en nu in Usquert. Vreemd toch dat zo’n rijksmonument nu in bezit van de NAM komt. Ik zie de NAM niet onmiddellijk als verdediger van cultureel erfgoed. Of de wettelijke bescherming van rijksmonumenten gegarandeerd is bij zo’n eigenaar durf ik te betwijfelen. 

Erik de Graaf