Elk dorp heeft zijn
verhalen over de Tweede Wereldoorlog en zijn oorlogsslachtoffers om jaarlijks op
4 mei te herdenken. Vorige week liep ik in Leens door de R. Ritzemastraat, op
weg naar het oorlogsmonument op de begraafplaats. Tweeëntwintig gevallenen. Elf
joden, waarvan er negen in Auschwitz omkwamen en twee in Sobibor. En elf verzetsleden,
die stierven omdat ze het onrecht niet verdroegen. Ernaast staan de witte
stenen van vijf gesneuvelde geallieerden.
Niet ver van het Leenster oorlogsmonument
zag ik de grafsteen van Rentje Ritzema en zijn vrouw. “De Tweede Wereldoorlog
heeft beider leven sterk beïnvloed”, las ik onderaan de steen. Ritzema groeide
op in Grijssloot, op een boerderij boven Leens. Als oudste zoon nam hij het boerenbedrijf
over van zijn vader. Zijn jongere broer Martinus ging rechten studeren en werd
in 1939 op achtentwintigjarige leeftijd burgemeester van Oldekerk. Na de Duitse
inval bleef hij eerst aan, maar in stijgende gewetensnood. Driemaal vroeg hij om
ontslag. Hij kreeg het pas toen hij weigerde om verbodsborden voor Joden in
zijn gemeente te plaatsen.
Martinus Ritzema sloot
zich aan bij het verzet, evenals zijn broer Rentje. Met hun christelijke
overtuiging als drijfveer. Ze werkten voor de Ordedienst, verspreidden de
illegale krant Trouw en hielpen onderduikers. Tot ze zich uiteindelijk zelf
moesten verschuilen. Af en toe bezochten ze in het geheim hun gezinnen op de
boerderij in Grijssloot. Op 31 maart 1945, de zaterdag voor Pasen, besloten de
broers een nacht op de boerderij te blijven. Met dramatische gevolgen. Op
Paaszondag vielen de Duitsers de boerderij binnen. Rentje Ritzema werd in de
schuur van zijn boerderij doodgeschoten, zijn broer Martinus werd naar het Huis
van Bewaring in Groningen overgebracht.
Half april 1945 werd Leens
door Canadese troepen bevrijd. Ongetwijfeld was er hoop op de thuiskomst van
Martinus, maar twee weken later liet de familie in een advertentie in de krant weten
dat niet alleen Rentje Ritzema was doodgeschoten. In massagraven in Bakkeveen
en Norg waren de lichamen van zijn broer Martinus en zijn zwager Willem Berg gevonden.
Gefusilleerd door de Duitsers. Stil sluit ik het hek van de begraafplaats en
loop terug naar de R. Ritzemastraat.
Erik de Graaf
Geen opmerkingen:
Een reactie posten