Meester Roegholtplein

De dorpsschool van Breede kreeg in 1849 een nieuwe schoolmeester. De vierentwintigjarige Martinus Jacobus Roegholt had net de kweekschool afgerond en moest het echte vak nog leren. Dat bleek, want de schoolinspecteur vond het rumoerig tijdens de lessen, constateerde dat er boeken ontbraken en dat schriften taalfouten bevatten. Foei, maar Roegholt leerde snel. Zes jaar later schreef dezelfde inspecteur dat Meester Roegholt “een der uitmuntendsten” uit zijn district was. Dat viel op in de wijde omgeving. Het leerlingenaantal steeg flink.

Tussen 1885 en 1890 bezocht de kleine Marten Toonder de school van Meester Roegholt. Onregelmatig, want armoede noopte het ventje te werken als er iets te verdienen viel. Daardoor miste hij veel op school. Als in Breede de Tafel van Zeven werd geleerd trok de kleine Marten vlas in de Noordpolder. Als zijn klasgenoten leerden dat “loopen” met twee o’s werd geschreven en “hopen” met één hoedde hij de koeien langs de weg naar Baflo. Meester Roegholt mopperde op de boeren die Marten op hun land aan het werk zetten, maar nam de jongen bij terugkomst altijd weer apart om hem bij te spijkeren. Tot hij op zijn tiende voor vast op Rottumeroog ging werken.

Meester Roegholt overleed plotseling in december 1894. Na een lange lesdag kreeg hij last van “hevige benauwdheid”, die hem dezelfde dag nog fataal werd. Het was een groot verlies voor Breede. De meester werd pal naast de kerk begraven. Op een paar meter van de school waar hij vijfenveertig jaar schoolmeester was geweest. “Hij leefde om goed te doen”, zei een spreker een paar dagen later op de begrafenis.

Kort na Roegholts dood werd besloten om de school in Breede op te heffen. In augustus 1895 stapten de laatste leerlingen over naar andere scholen in de omgeving. Het gebouw bleef nog een tijdje in gebruik als zondagsschool of als noodwoning in mindere tijden. In 1952 werd het afgebroken. Breede was zonder school. Dat bleek toch kaal. Een paar jaar geleden werd op de plek van de oude school een symbolisch schoolplein in ere hersteld. Als ik er langs fiets noem ik het stilletjes het Meester Roegholtplein.

Erik de Graaf

Otto Kalkhoven fotografeerde spelende schoolkinderen op het schoolplein in Breede. Zie de serie Op verkenning door Het Hogeland.