Vogelwachtersdagboek op Rottumerplaat

Onbewoonde eilanden spreken altijd tot de verbeelding. Schrijver Daniel Defoe liet zijn Robinson Crusoe al in 1719 na een schipbreuk aanspoelen en Annie M.G. Schmidt liet Leen Jongewaard er in “Ja zuster, nee zuster” over zingen: “zwaaien met je onderbroek, zwaaien met je hemd”. De eenzaamheid van het onbewoonde eiland kan ook bewust worden opgezocht. Over de avonturen van Godfried Bomans en Jan Wolkers op Rottumerplaat praten we al bijna een halve eeuw na. Vorig jaar november verscheen in het kader van de campagne Nederland Leest een bundel over de liefde van Wolkers voor de natuur. Daarin zijn fragmenten van zijn Groeten van Rottumerplaat uit 1971 opgenomen.

Op dezelfde eerste november van 2019 presenteerden Nicolette Branderhorst en Aaldrik Pot een veel dikker Vogelwachtersdagboek over het leven op een onbewoond eiland. De titel Terug naar Rottumerplaat suggereert een terugkeer naar de tijden van Bomans en Wolkers, maar het blijkt een link naar de jeugd van Aaldrik. Hij groeide op in de straat Rottumerplaat in Delfzijl-Noord. Met zijn partner Nicolette droomde hij al jaren over leven op een afgelegen plek met zee en vogels, een plek waar de natuur het levensritme dicteert. Ze verlangden naar eenvoud, respect voor alle leven en een diepe verbondenheid met de natuur; zelfvoorzienend en zonder hebzucht. Daarmee trokken ze in het voetspoor van de negentiende-eeuwse dichter en filosoof Henry David Thoreau en de Noorse “deep-ecology”-filosoof Arne Næss (1919-2009). Dat Aaldrik en Nicolette vier maanden als vogelwachters naar het onbewoonde Rottumerplaat konden was een schot in de roos.

Terug naar Rottumerplaat is een prachtig boek geworden. In woord en beeld doen Aaldrik en Nicolette verslag van hun leven en werken op Rottumerplaat. Dagelijks inventariseren ze de baltsende, broedende en langstrekkende vogels op het eiland. Achterin het boek staat een vogellijst met 138 soorten, die ze in vier maanden waarnamen: van Aalscholver tot Zwartkopmeeuw en bijna het hele alfabet daartussen. De vogelwachters hebben veel aandacht voor de scholeksters, die in het kader van het CHIRP-onderzoek op Rottumerplaat geringd werden om ze nog jarenlang te kunnen monitoren. Maar de enige eilandbewoner met een naam is de eidereend Gretha, die de harten van de vogelwachters veroverde door de trouwe toewijding in de broedperiode en de verzorging van de kuikens. Ook insecten worden nauwkeurig bestudeerd, evenals de zeehonden op en rond het eiland. De fauna én de flora worden prachtig in beeld gebracht in de honderden foto’s.

Helaas zijn er ook zorgelijke ontwikkelingen op het eiland. Tientallen vliegtuigjes scheerden in het broedseizoen laag over het eiland. Misschien wel om Pokémon-Go-locatie op het eiland te scannen. Bewaken is ook een taak van de vogelwachters, het zit al in de naam van de functie. Daarnaast waren de gevolgen van de containerramp van januari 2019 pijnlijk duidelijk zichtbaar. Hoewel ze geen “vuilwachters” zijn ruimden ze grote hoeveelheden plastic producten op. Om moedeloos van te worden, schrijven ze. Goed dat ze er nog eens de aandacht op wijzen. Dat kan niet vaak genoeg gebeuren.  

Liever richten we onze aandacht weer op de natuur op het eiland. Terug naar Rottumerplaat is een heerlijk blader- en leesboek. Een verslag van de mens in de natuur en een welkome aanwinst op de boekenplanken van Rottumvrienden.

Erik de Graaf

PS: ik schreef deze recensie in december 2019 voor De Kaap, het donateursblad van de Stichting Vrienden van Rottumeroog en Rottumerplaat. De foto van de zwerm scholeksters is gemaakt door Aaldrik Pot, op dag 110 van Aaldrik en Nicolette op Rottumerplaat. 

Aaldrik Pot en Nicolette Branderhorst, Terug naar Rottumerplaat. Vogelwachtersdagboek (Uitgeverij kleine Uil, Groningen, 2019) 240 pagina’s; ISBN: 9789493170025; 29,95 euro.