Duitse soldaten in Budel

De Nassau Dietz-kazerne in Budel gaat dicht, zo maakte minister Hillen van Defensie vandaag bekend. Bijna vijftig jaar geleden was de kazerne het middelpunt van verontwaardiging en protesten.

In juli 1963 werden 3000 Duitse soldaten in het Noord-Brabantse Budel gestationeerd. Het was een uitvloeisel van een Duits-Nederlands militair uitwisselingsprogramma binnen de NAVO. Al sinds 1961 lagen er Nederlandse militairen in het West-Duitse Seedorf, de Duitse uitwisselingssoldaten moesten naar Budel.

De komst van de eerste Duitse soldaten naar Nederland sinds 1945 ging niet zonder slag of stoot. Al in 1962 ondertekenden honderden Nederlanders een oproep aan de Staten-Generaal, waarin werd geëist om de komst van de Duitsers te voorkomen. Op 26 januari 1963 werd een stille tocht door Budel gehouden, die werd afgesloten met een kranslegging bij een oorlogsmonument. In de oproep tot de stille tocht werd gewezen op de voormalige functie van Budel als knooppunt van contacten tussen het Nederlandse en het Belgische verzet en op de moord op Budelse verzetsmensen door de Duitsers in september 1944. Ondertekenaars van het pamflet waren onder andere de uitgever Bert Bakker, de acteur Ko van Dijk, de schrijfster Marga Minco en haar collega’s Bert Voeten en Theun de Vries.

De verontwaardiging over de komst van Duitsers soldaten naar Nederland was groot. De wonden van de Tweede Wereldoorlog waren duidelijk nog niet geheeld. Stel je voor, werd gezegd: Duitsers in Budel. “Een volgend maal misschien in Putten, Westerbork, Vught, Arnhem of misschien ook wel in het hart van Rotterdam!”, aldus de oproep tot de stille tocht.

Helpen zouden de protesten niet. Het voorstel om de Duitse soldaten in Budel te stationeren werd op 9 april 1963 door de Tweede Kamer aangenomen. Met slechts acht tegenstemmen (CPN, PSP en drie PvdA’ers). De Duitse soldaten zouden tot 2005 in Budel blijven. Toen het Duitse ministerie van Defensie in 2004 bekendmaakte dat de troepen zouden worden teruggetrokken leidde dat tot grote teleurstelling in het Brabantse plaatsje. “De Duitsers hebben altijd een bijzonder cachet aan de dorpsgemeenschap van Budel gegeven”, zei de burgemeester tegen De Volkskrant. En cafébezoeker Hendriks zei: “De Duitsers zijn al veertig jaar hier. Ik ben ermee opgegroeid. Je hoort ze wel Duits praten met elkaar, maar je staat daar niet eens meer bij stil, zo gewend zijn we eraan. De Duitsers horen gewoon bij de inboedel van Budel.” Het kan verkeren.

Erik de Graaf

Wie zijn hier de onbevoegden?

Eigen weg RWE? Hoezo eigen weg? Dat hele bouwwerk is toch illegaal sinds de Raad van State vorige week de bouwvergunning voor de kolencentrale vernietigde. En eh… wie zijn hier eigenlijk de onbevoegden?

Tientallen tegenstanders van de kolencentrale in de Eemshaven kwamen vanochtend voor de illegale bouwput bijeen om RWE er op te wijzen dat de werkzaamheden zo spoedig mogelijk stilgelegd moeten worden. Greenpeace en Natuur & Milieu kondigden aan een kort geding aan te spannen tegen de provincie Groningen om die eis kracht bij te zetten.

Opvallend veel Duitsers waren aanwezig. De kolensmeerboel is vanaf Borkum en vanuit Oost-Friesland goed zichtbaar. Een pluim voor hun protest, ook tegen vergelijkbare bouwplannen in eigen land. Vanuit Berlijn was het Groene Bondsdaglid Thilo Hoppe zelfs “angereist” om het protest in Noord-Groningen en Oost-Friesland een hart onder de riem te steken.

Opvallend was de aanwezigheid van veel GroenLinksers, die uiterst kritisch zijn op het besluit van de Groenlinkse gedeputeerde Wiebe van der Ploeg om de bouw van de RWE-centrale ook zonder vergunning te gedogen. Volgende week vergadert Provinciale Staten over dit onderwerp. Hopelijk komt de GroenLinkse statenfractie met een motie om de bouw toch te stoppen.

Erik de Graaf

Goethe is vandaag jarig!

Lang zal hij leven! Op 28 augustus 1749 werd Johann Wolfgang Goethe geboren, 262 jaar geleden. En lang leefde hij inderdaad. Hij overleed in maart 1832, op 82-jarige leeftijd, maar leeft nog steeds voort als “de beste Duitse schrijver”.

Goethe was nog geen 25 toen hij in één klap beroemd werd door zijn brievenroman Die Leiden des jungen Werthers. De hoofdpersoon Werther schreef in brieven aan een vriend over zijn liefde voor Lotte, die echter al aan de man was. Werther vertrok uit haar omgeving, omdat het toch niets kon worden tussen hen. Toen hij na een poosje terugkeerde bleek Lotte inmiddels getrouwd te zijn. Ondanks hun “zielsverbond” kon er van ware liefde geen sprake zijn. Als uitweg koos Werther voor zelfmoord met het pistool van Lottes man.

Goethes hyperemotionele Werther werd onmiddellijk een hit in heel Europa. Het blauwe rokkostuum met geel vest en gele broek, dat Werther in de roman droeg, werd de nieuwe mode onder jongemannen in die tijd. Er kwamen Werther-mokken en Eau de Werther in de handel. Zelfs Werthers zelfmoord vond navolging, zij het gelukkig in beperkte mate.
Vanuit de kerk werd het boek zwaar bekritiseerd, omdat het de zelfmoord zou verheerlijken. In Leipzig, Kopenhagen en Milaan werd het boek om die reden verboden. Goethe zelf noemde dat onzin en vond zijn eigen overleven het ultieme bewijs voor de stelling dat je liefdesverdriet maar het beste van je af kon schrijven. De Werther was tenslotte grotendeels autobiografisch. Alleen werd de zelfmoord van Werther in Goethes geval de geboorte een bestseller.

Goethe nam zelf later afstand van de tophit uit zijn vroege jaren, die tot op de dag van vandaag als hoogtepunt van de rebelse Sturm und Drang–stroming wordt beschouwd. Hij verloor zijn wilde haren. De emotie moest voortaan worden gepaard aan het verstand (de Romantiek meets de Verlichting). Vanaf 1775 tot aan zijn dood verbleef hij met korte onderbrekingen aan het hof van Weimar. Samen met zijn vriend Schiller domineerde hij de literaire stroming van de Deutsche Klassik.

Tot zijn eigen spijt werd Goethe altijd op zijn Die Leiden des jungen Werther aangesproken. Legendarisch werd de ontmoeting tussen Goethe en Napoleon tijdens het Congres van Erfurt, waarop in 1808 een bondgenootschap tussen Rusland en Frankrijk werd overeengekomen. Napoleon nodigde Goethe uit voor een gesprek. “Voila un homme”, zei de Franse keizer over de Duitse schrijver, een echte man. Napoleon bekende Goethe dat hij de Werther wel zeven keer had gelezen en altijd bij zich had.

Erik de Graaf

Au! Pijnlijk!

Willens en wetens heeft RWE/Essent in de afgelopen jaren het risico gelopen dat de bouw van de kolencentrale in de Eemshaven gestopt moest worden door uitspraken van de Raad van State. Nu de bouwvergunning inderdaad is vernietigd zijn verdere bouwactiviteiten illegaal. En medelijden over de geïnvesteerde miljarden is misplaatst.

Minister Verhagen zei onmiddellijk na de uitspraak dat de bouw gewoon moest worden voortgezet. Hij had lak aan de uitspraak van Raad van State, de bezwaren konden wel gerepareerd worden. Het college van Gedeputeerde Staten van Groningen volgt die lijn. Dat heeft Wiebe van de Ploeg, de GroenLinkse gedeputeerde van Groningen, zojuist verklaard.

“De effecten op de natuur zijn volgens de provincie niet van dien aard, dat zij een bouwstop nu rechtvaardigen. Bovendien heeft de provincie ook rekening te houden met de economische ontwikkeling van het Eemsdelta-gebied. Bij de bouw van de centrale zijn veel partijen betrokken”, aldus het nieuwsbericht op de provinciale website.

Au! Pijnlijk! Van een GroenLinkse gedeputeerde had ik juist na vernietiging van de vergunning door de Raad van State een krachtig pleidooi voor een koerswijziging verwacht.

Erik de Graaf

Eeerdere blogs over kolencentrales in de Eemshaven

Stop of ik zeg op!

Dinsdag werd ik gebeld door Essent over een goedkoper energietarief. Toen ik niet onmiddellijk hapte vroeg hij me van welke aanbieder mijn energie nu komt.
“Greenchoice”, antwoordde ik.
“Oh, maar wist u dat Essent ook één van de grootste aanbieders van groene energie is?”
“En van zwarte energie”, zei ik, maar daarvan had hij nog nooit gehoord. “Zwarte energie”, legde ik hem uit, “wordt opgewekt uit de smerigste grondstoffen. RWE/Essent bouwt op dit moment een kolencentrale in de Eemshaven aan de Waddenzee, die als hij ooit in gebruik wordt genomen, voor een enorme CO2-uitstoot zal zorgen. Zulke centrales zijn niet meer van deze tijd, meneer”.

Gisteren vernietigde de Raad van State de door de provincie Groningen afgegeven bouwvergunning voor de kolencentrale van RWE/Essent. Groot succes voor de milieubeweging. De vergunning was gebaseerd op een onvolledig onderzoek naar gevolgen voor de natuur in de Waddenzee. Dat onderzoek was zelfs zo onvolledig dat de Raad van State niet eens toekwam aan de beantwoording van de vragen of er alternatieven voor de kolencentrale denkbaar en of met de bouw van de kolencentrale een groot maatschappelijk belang is gediend.

Met de natte vinger zijn die vragen wel te beantwoorden, maar dat geldt uiteraard niet voor de Raad van State. In feite weet zelfs de top van RWE/Essent al hoe dat uitpakt. Topman Peter Terium heeft al eens in De Pers gezegd dat hij een kolencentrale als in de Eemshaven met de kennis van nu niet zou bouwen. Voor Terium golden overigens vooral financieel-economische argumenten. Het milieu leek van ondergeschikt belang. Als Terium al alternatieven weet “om zijn geld te verdienen” lijkt me voor RWE het moment aangebroken om te stoppen met kolen en duurzamer te gaan produceren. Dat is dan gelijk ook in het maatschappelijk belang. Stoppen ze niet, zeg dan op. Net als ik.

Erik de Graaf