Hoe eb en vloed uit Zoutkamp verdwenen

Pinksteren 1969. De stemming was bedrukt op Vlaggetjesdag. De garnalenkoningin vertelde dat er een triest eind was gekomen aan de ligging van Zoutkamp aan open zee. Drie dagen eerder was haar “collega” koningin Juliana aanwezig bij de plaatsing van het laatste caisson in de afsluitdijk bij Lauwersoog. Bij haar bezoek aan Zoutkamp hingen de vlaggen halfstok en keerden veel vissers de majesteit de rug toe. De Lauwerszee was definitief Lauwersmeer. En dat deed pijn in Zoutkamp.

Al eeuwenlang werd over de afsluiting van de Lauwerszee gesproken, maar de eerste serieuze plannen ontstonden in 1849. Tachtig jaar later studeerde een Commissie op mogelijkheden om de Lauwerszee met een afsluitdijk te temmen, net als haar grote zus de Zuiderzee. In 1932 werd de Zuiderzee het IJsselmeer, maar de plannen voor de Lauwerszee verdwenen in een la. Tot de discussie na de Watersnoodramp van 1953 in een stroomversnelling kwam. Een Deltaplan moest Nederland veilig maken. Dammen en stormvloedkeringen sloten zeearmen af in het zuidwesten van het land, maar ook in het noorden waren maatregelen nodig. Voor de Lauwerszee bestonden twee mogelijkheden: de verhoging van de dijken rondom de zee óf de afsluiting met een dertien kilometer lange dijk. Aanvankelijk koos de regering voor de eerste optie, maar na protesten werd in 1960 alsnog tot afsluiting besloten. Eb en vloed verdwenen, zout water werd zoet. Tot verdriet van de Zoutkampers, die hun zeehaven en hun visgronden in de Lauwerszee verloren zagen gaan.

Een garnalenvisser verbood zijn dochter op die “feestelijke” 23 mei 1969 om met school op Lauwersoog voor koningin Juliana te zingen. Zelf stapte hij over op de palingvisserij, omdat zijn schip te klein was voor de Waddenzee. Zijn zoon pakte de familietraditie van de garnalenvisserij later weer op. Met zijn ZK 37 voeren we afgelopen Pinkstermaandag van Zoutkamp naar het Lauwersmeer om in konvooi de nieuwe garnalenkoningin op te halen. De stemming was opperbest, de stralende zon deed de rest. Het was weer druk op Vlaggetjesdag. Een visserijfeest van drie dagen aan zoet water.

Erik de Graaf

Otto Kalkhoven fotografeerde de binnenhaven van Zoutkamp op Vlaggetjesdag. Andere afleveringen uit de serie vindt u op: Op verkenning door Het Hogeland.