Poldermonumenten

Landaanwinning. In februari 1939 werd begonnen met de inpoldering van de kwelders ten noorden van Pieterburen en Westernieland. In anderhalf jaar moest de klus worden geklaard. De Rijksdienst voor de Werkverruiming, zoals de werkverschaffing officieel heette, zou zorgen voor voldoende arbeidskrachten. Dertienhonderd mannen uit het hele land. Werkeloze kunstenaars, kappers of kantoorklerken werkten ineens lange dagen in de vette zeeklei. Zeshonderd van hen werden ondergebracht in het werkkamp De Slikken, vlak bij de dijk. De rest werd dagelijks met bussen vanuit Groningen aangevoerd.

Volgens de strakke planning zou de nieuwe dijk er al in oktober 1939 staan. Een jaar later moest de polder klaar zijn, maar het zou anders lopen. Eerst bemoeilijkten hevige stormen het werk. Daarna gooide de Tweede Wereldoorlog roet in het eten. Vertraging volgde op vertraging. In de oorlogsjaren werd het werk onder Duitse leiding voortgezet, maar de nieuwe polder kwam pas na de oorlog af.

Op de dijk boven Westernieland stond ik maandag bij het monument voor de inpoldering van de Linthorst Homanpolder. “Dei nait wil diek’n mout wiek’n”, klinkt de Groningse strijdkreet in de strijd tegen de zee in steen. Onderaan de dijk staat een tweede monumentje ter nagedachtenis aan veertien mannen, die bij de inpoldering om het leven kwamen. Een van hen raakte tijdens het werk onder een werkspoorlocomotief. De anderen verongelukten toen hun bus in oktober 1940 in dikke mist bij Ranum op de trein van Zoutkamp naar Winsum botste. Twaalf werklozen en hun chauffeur. ’s Ochtends vroeg was de bus als laatste in een konvooi van acht uit Groningen vertrokken, maar door de dichte mist verloor de chauffeur de aansluiting met de andere bussen. In de mist heeft hij nog geprobeerd de andere bussen in te halen, maar bij Ranum kwam de reis met een knal tot een einde.

De natte kwelders hebben plaatsgemaakt voor vruchtbare landbouwgrond. Vanaf de poldermonumenten is het vijftig meter lopen naar het voormalige werkkamp De Slikken, dat tegenwoordig als recreatieaccommodatie in gebruik is. Het kan verkeren.

Erik de Graaf

Otto Kalkhoven fotografeerde het monumentje onder aan de dijk bij de Linthorst Homanpolder. Voor de hele serie kunt u hier klikken: Op verkenning door Het Hogeland.