Mijn hervormde lagere
school stond vijftig jaar geleden naast de gereformeerde Hendrik de Cockschool.
Het waren de nadagen van de verzuiling in de grote stad, maar de leerlingen gingen
nog niet altijd zachtzinnig met elkaar om. Felle gevechten voerden we soms op
het grasveld tussen de scholen en ‘s winters werden er steentjes in de
sneeuwballen verstopt.
Ik moest eraan denken toen
ik vorige week een roman van Marcel de Jong over de Afscheiding van 1834 in
Ulrum las. Hij beschreef de kerkscheuring als een sociale strijd van arm tegen rijk.
Dominee Hendrik de Cock verweet de hervormde kerk dat ze niet God centraal
stelde, maar de mens. De liberale elite werd geprezen en armoede werd als een
straf van God beschouwd. De Cock kwam op voor de armen. Hij greep terug naar de
oude leer van de Dordtse Synode van 1618. De mens was van nature zondig, wist
men toen in Dordrecht. Je kon je best doen om goed te leven, maar voor het
leven na de dood maakte het niet uit. God had allang besloten wie goed en wie slecht
was. Het was een conservatieve leer, maar wel een die iedereen weer even veel kans
op het hiernamaals bood. Dat gaf de arme gelovigen weer hoop. De Cock trok
volle kerken. De volgelingen gingen voor hem door het vuur. Het was wekenlang
onrustig in Ulrum. Het leger van koning Willem I greep hard in om de opstand van
het “gepeupel” in te tomen. Niet met sneeuwballen, maar met wapengekletter. Het
leger kon de stichting van de gereformeerde kerk niet voorkomen. De hervormde
kerk viel uiteen.
Vorige week wandelde ik de
Hendrik-de-Cock-route door Ulrum. Ik bezocht de oude kerk op de westelijke
wierde, waar De Cock vurig preekte tot hij geschorst en zelfs gearresteerd werd.
Ik liep langs de oude pastorie, waar in 1834 soldaten werden ingekwartierd.
Alleen de kuiperij van de weduwe Koster, waar in oktober 1834 de Acte van Afscheiding
werd getekend, is er niet meer. Daar kun je nu naar de kapper. De
gereformeerden van Ulrum zijn inmiddels weer opgegaan in de Protestantse Kerk.
Erik de Graaf
Otto Kalkhoven
fotografeerde de historische kerk van Ulrum onder een stralende hemel.
------------
Op verkenning door Het Hogeland in boekvorm
De
columns van Erik de Graaf en de foto’s van Otto Kalkhoven zijn inmiddels als boek verschenen. Hardcover en in kleur. Het boek is op zaterdag 15
december feestelijk gepresenteerd in de kerk van Eppenhuizen. U kunt het boek bestellen via de website: www.opverkenningdoorhethogeland.nl .
Geen opmerkingen:
Een reactie posten