Sacco & Vanzetti

“Ter wille van de waarheid en de rechtvaardigheid verzoeken wij u, mocht uw beslissing ten nadele van Sacco en Vanzetti uitvallen, ons te arresteren en aan te klagen wegens meineed”, schreven veertien getuigen in 1927 aan gouverneur Fuller van Massachusetts. De veertien getuigen hadden de anarchisten van een perfect alibi voorzien, maar het mocht niet baten. Nicola Sacco en Bartholomeo Vanzetti, de “anarchist bastards” volgens de rechter van dienst, moesten hangen. Figuurlijk althans, want letterlijk stierven ze op 23 augustus 1927 op de elektrische stoel.

In mei 1920 werden Sacco en Vanzetti gearresteerd op verdenking van moord en een roofoverval in Braintree. Bij hun arrestatie hadden ze allebei een revolver (maar wie had dat niet in de jaren twintig in de VS?) en anarchistische literatuur bij zich. Ze hadden geen strafblad, maar waren wel bij de politie bekend als anarchistische stakingsleiders. Tijdens een langdurig proces wees niets op de betrokkenheid van de twee Italiaanse immigranten bij de geweldadige overval in Braintree. Toch werden ze na bijna zeven jaar tot de dood veroordeeld. Tot verontwaardiging van velen in Amerika en elders.

Woody Guthrie nam in 1946 een LP op met twaalf indrukwekkende songs over Sacco en Vanzetti. Beluister bijvoorbeeld Two Good Men (zie hierboven en klik hier voor de tekst), waarin de twee ten onrechte veroordeelde mannen fraai gekarakteriseerd worden. In het begin van de jaren zeventig maakte Joan Baez de prachtige Ballad of Sacco and Vanzetti op muziek van Ennio Morricone. Het nummer maakt gebruik van brieven die Vanzetti in de gevangenis aan zijn familie schreef:

Father, yes, I am a prisoner
Fear not to relay my crime
The crime is loving the forsaken
Only silence is shame



De verontwaardiging over de onrechtvaardige rechterlijke uitspraak bestaat nog steeds. In 1977, een halve eeuw na de executie van het vonnis op de elektrische stoel, gaf de toenmalige gouverneur Dukakis van Massachusetts zwart op wit toe dat Sacco en Vanzetti geen eerlijk proces hadden gehad. Weer twintig jaar later, in 1997, werd in de bibliotheek van Boston “voorlopig” een plaquette onthuld, die vandaag de dag nog steeds niet de beloofde openbare plek in Boston heeft gekregen.

Erik de Graaf