maandag 7 mei 2018

De R. Ritzemastraat

Elk dorp heeft zijn verhalen over de Tweede Wereldoorlog en zijn oorlogsslachtoffers om jaarlijks op 4 mei te herdenken. Vorige week liep ik in Leens door de R. Ritzemastraat, op weg naar het oorlogsmonument op de begraafplaats. Tweeëntwintig gevallenen. Elf joden, waarvan er negen in Auschwitz omkwamen en twee in Sobibor. En elf verzetsleden, die stierven omdat ze het onrecht niet verdroegen. Ernaast staan de witte stenen van vijf gesneuvelde geallieerden.

Niet ver van het Leenster oorlogsmonument zag ik de grafsteen van Rentje Ritzema en zijn vrouw. “De Tweede Wereldoorlog heeft beider leven sterk beïnvloed”, las ik onderaan de steen. Ritzema groeide op in Grijssloot, op een boerderij boven Leens. Als oudste zoon nam hij het boerenbedrijf over van zijn vader. Zijn jongere broer Martinus ging rechten studeren en werd in 1939 op achtentwintigjarige leeftijd burgemeester van Oldekerk. Na de Duitse inval bleef hij eerst aan, maar in stijgende gewetensnood. Driemaal vroeg hij om ontslag. Hij kreeg het pas toen hij weigerde om verbodsborden voor Joden in zijn gemeente te plaatsen.

Martinus Ritzema sloot zich aan bij het verzet, evenals zijn broer Rentje. Met hun christelijke overtuiging als drijfveer. Ze werkten voor de Ordedienst, verspreidden de illegale krant Trouw en hielpen onderduikers. Tot ze zich uiteindelijk zelf moesten verschuilen. Af en toe bezochten ze in het geheim hun gezinnen op de boerderij in Grijssloot. Op 31 maart 1945, de zaterdag voor Pasen, besloten de broers een nacht op de boerderij te blijven. Met dramatische gevolgen. Op Paaszondag vielen de Duitsers de boerderij binnen. Rentje Ritzema werd in de schuur van zijn boerderij doodgeschoten, zijn broer Martinus werd naar het Huis van Bewaring in Groningen overgebracht.

Half april 1945 werd Leens door Canadese troepen bevrijd. Ongetwijfeld was er hoop op de thuiskomst van Martinus, maar twee weken later liet de familie in een advertentie in de krant weten dat niet alleen Rentje Ritzema was doodgeschoten. In massagraven in Bakkeveen en Norg waren de lichamen van zijn broer Martinus en zijn zwager Willem Berg gevonden. Gefusilleerd door de Duitsers. Stil sluit ik het hek van de begraafplaats en loop terug naar de R. Ritzemastraat.

Erik de Graaf

Op vrijdagavond 4 mei zond RTV Noord een korte film uit over de gebroeders Ritzema. Otto Kalkhoven maakte een foto van de boerderij in Grijssloot. Dit stuk stond op 3 mei 2018 in de Ommelander Courant.

Geen opmerkingen: