Berlage in Usquert

Usquert was in de eerste helft van de twintigste eeuw relatief een van de rijkste gemeenten van Nederland. Wassenaar, Bloemendaal en het Gooi verbleekten erbij. De enorme rijkdom was echter beperkt tot een kleine elite van grote herenboeren. Tegelijkertijd had de socialistische SDAP, de vooroorlogse voorloper van de PvdA, tot ver na de Tweede Wereldoorlog de absolute meerderheid in de gemeenteraad.

Rijk en vooruitstrevend. In april 1929 besloot de gemeenteraad van Usquert tot de bouw van een nieuw gemeentehuis. Hendrik Petrus Berlage, volgens de burgemeester “Neerlands grootsten bouwmeester van den tegenwoordigen tijd”, kreeg de opdracht een modern gebouw te ontwerpen. Het is Berlages enige gemeentehuis. Toen hij tijdens de bouw vanuit Amsterdam kwam kijken vond hij zijn creatie schril afsteken bij de rentenierswoningen van de herenboeren in het dorp. Reden om er een extra torentje op te bouwen, waarvoor de financiers aanvankelijk de kosten niet wilden betalen. De gemeenteraad deed echter niet moeilijk over de extra uitgaven, ook al had Berlage aangeboden het eventueel dan zelf maar te bekostigen.

In januari 1930 werd het gemeentehuis feestelijk ingewijd. In de hal voor de raadszaal wordt de raadsleden alle wijsheid gewenst:

"Heil ’t nieuwe huis! USQUERT’s gemeentenaren tot vreugd, waar raadszaal hunnen daad vereent. Vermoge hij dan, tot bloei van de gemeent, steeds nieuwe kracht tot wijzen raad te garen."

Tot de gemeentelijke herindeling van 1990 heeft het Berlagehuis als gemeentehuis gediend. Vandaag was het in zijn volle glorie te bewonderen op de Open Monumentendag.

Erik de Graaf