Eeuwenlang was het Boterdiep
de belangrijkste verkeersader tussen Groningen en Uithuizen. De trekschuit
vormde een comfortabele verbinding voor wie het zich kon veroorloven. Het was
prettiger dan in een koets over hobbelige wegen. En lopen was ver, vies en
vermoeiend. Het klinkt luxueus in zo’n trekschuit. “Onze kleren blijven droog,
men maakt geen vuile voeten”, las ik in een verslag. Maar snel ging het niet.
Stoomschepen bespoedigden de reis aan het eind van de negentiende eeuw. Later
werd het vervoer over water langzaam maar zeker overgenomen door trein- en
autoverkeer.
Na 1600 werd het Boterdiep
in etappes vanaf Groningen noordwaarts gegraven. Waar mogelijk werd
gebruikgemaakt van bestaande waterlopen. In 1616 werd Noorderhoogebrug bereikt.
Negen jaar later kwam het Boterdiep in Onderdendam aan. Daarna duurde het nog
drieënveertig jaar voordat via Middelstum, Kantens en Doodstil naar Uithuizen kon
worden gevaren.
Door de nieuwe vaarroute
werd het oostelijke deel van het Hogeland ontsloten. Landbouwproducten konden gemakkelijker
naar de stad worden vervoerd en langs de oevers van het Boterdiep ontstonden
talloze bedrijven. Van zuivel tot zuurkool en van steen tot gas. Onderdendam
groeide als spil in het waterwegennet uit tot een bestuurlijk centrum met het waterschap
en een rechtbank met gevangenis.
Regelmatig werd het
Boterdiep verbreed, verdiept of omgeleid om aan nieuwe eisen van de tijd te voldoen.
In 1877 werd het traject van Fraamklap tot Uithuizen breder om aan snellere schepen
doorvaart te verlenen. In de twintigste eeuw werd het Boterdiep in de stad
gedempt van het centrum tot aan het Van Starkenborghkanaal. Het nieuwe uiteinde
werd van Noorderhoogebrug een paar honderd meter naar het oosten verlegd. In Uithuizen
werd ook het noordelijkste uiteinde in 1955 gedempt om ruimte op de Blink te
scheppen, om het dorpscentrum te verfraaien. Dempen was een teken van de tijd.
De werkzaamheden houden
nooit op. In Uithuizen wordt de haven na ruim zestig jaar opnieuw uitgegraven, ook
nu voor een mooier dorpscentrum. En rond Bedum woeden discussies over een
verplaatsing van een stuk Boterdiep om de uitbreiding van de zuivelfabriek mogelijk
te maken. Cultuurhistorie tegenover economie. Ons Boterdiep. We hopen op een
wijs besluit.
Erik de Graaf
Otto Kalkhoven fotografeerde het Boterdiep bij het waterknooppunt in Onderdendam.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten