Warffum was in de Tweede Wereldoorlog een dorp als alle Nederlandse dorpen. Er waren goede en foute Warffumers en alle gradaties daartussenin. Tot de goede Warffumers behoorden de rijksveldwachters Gerrit Kuilder en Paul Schoemaker. Ze weigerden mee te werken aan de deportatie van hun joodse dorpsgenoten. Kuilder was in de Oosterstraat buurman van het joodse gezin van Benjamin Broekema, dat in 1942 via Westerbork naar Auschwitz werd getransporteerd. Daar werd de familie Broekema vergast.
Kuilder en Schoemaker werden in 1943 voor hun “ongehoorzaamheid” opgepakt. Na een poosje in Ommen te hebben vastgezeten werden ze overgebracht naar Kamp Amersfoort. Kuilder kwam er aan op 12 oktober 1943. Bijna een half jaar later, op 16 maart 1944, maakte medegevangene Kornelis Mulder een potloodtekening van Kuilder in zijn kampkledij. Kort daarop ontsnapte Kuilder uit de trein die hem naar Duitsland moest brengen. Het laatste jaar tot de bevrijding was hij ondergedoken op het Groningse Hogeland, grotendeels bij zijn gezin thuis in Warffum. Bij onraad was er een kruipruimte op zolder.
Kuilders collega Schoemaker werd als gevolg van mishandelingen als invalide uit Kamp Amersfoort ontslagen. Hij keerde terug naar Warffum, waar hij zich het laatste jaar van de oorlog moeizaam met krukken voortbewoog. Op de dag van de bevrijding gooide hij zijn krukken weg en danste hij uitbundig door de straten. Hij bleek zijn invaliditeit voor de Duitsers te hebben gesimuleerd.
Erik de Graaf
3 opmerkingen:
Het was ca 1948 toen ik van de Fröbelschool naar huis ging iangs de Oosterstraat, wij woonden toen aan de Noorderstraat. Op de zgn Wier(de) aan deze straat waren akkers en omdat ik hoge nood had deed ik tussen de boerenkoolplanten mijn behoefte, zo goed en kwaad als dat ging. Opeens kwam Kuilder langsfietsen vanaf het Gemeentehuis naar zijn huis, ik dook nog wat verder onder de 'mouzen' ,maar hij riep toen: "Ik zie het wel",dat is me altijd bijgebleven, in die tijd had men nog veel ontzag voor deze soms strenge ordebewaarders, misschien ook omdat hij een donkere blik had.
Bert Medendorp-Ulrum
Beste Erik,
Bedankt voor dit stukje geschiedenis. Ofschoon het er wel chique uitziet, hoort de extra 'e' in de achternaam van veldwachter Schoemaker er niet. (in het blog van 30 april 2010 staat het dus juist)
Vriendelijke groet,
Eric
kleinzoon van Paul C. Schoemaker
Beste Eric,
Bedankt voor je reactie (van bijna vijf jaar geleden :-) ). Ik heb het gewijzigd. Leuk dat je het gelezen hebt. Groet, Erik
Een reactie posten