donderdag 10 mei 2018

De zendeling en de zanger


Helwerd bij zonsondergang. Zondagavond. Tegen het informatiebord op een verscholen parkeerterreintje bij de provinciale weg van Middelstum naar Usquert zetten we onze fietsen neer. Over een half overwoekerd karrenspoor wandelen we het land in naar de oeroude wierde. De zorgen van het dagelijks leven vallen hier van je af. Hier loop je een andere wereld en een andere tijd in.

Al honderden jaren voor onze jaartelling vestigden zich de eerste bewoners in Noord-Groningen, aangetrokken door de vruchtbare grond en de visstand in de maren en in zee. Om bij vloed droge voeten te houden wierpen ze verhogingen op, de wierden. Helwerd is er een van, gelegen in een keten van wierden langs de westelijke oever van de oude Fivelboezem. Van Ten Post tot Middelstum en via Toornwerd, Kantens, Rottum, Helwerd en Kloosterwijtwerd naar Usquert.

Helwerd is de heilige wierde. Hier ontmoette de zendeling Liudger de heidense zanger Bernlef. Ergens rond 790 moet het zijn geweest. Liudger had van Karel de Grote de opdracht gekregen het kustgebied tussen Dokkum en Emden tot het christendom te bekeren. De blinde Bernlef, naar wordt gezegd geboren in Warffum, was in de wijde omgeving bekend als volkszanger en dichter. Volgens de overlevering deed Liudger Bernlef het licht zien, zowel letterlijk als figuurlijk. Hij nam hem de biecht af en gaf hem met een kruisteken over zijn ogen het zicht terug. Eindelijk zag Bernlef Warffum weer en met de zendeling dankte hij God in Usquert. Liudger moest verder om ook de rest van Groningen te bekeren, maar voordat hij vertrok leerde hij Bernlef een paar psalmen om zijn werk voort te zetten.

Een wonder of een sterk verhaal? Als je op Helwerd rondloopt ben je onmiddellijk geneigd het voor waar aan te nemen. Helwerd is een magische plek, waar een ver verleden voelbaar is. In de verte zie je de wierden van Rottum, Usquert en Warffum, waar volgens Bernlef indertijd al bomen groeiden. En hij heeft het zelf gezien. Ga ook eens kijken op Helwerd. De zon gaat er prachtig onder.

Erik de Graaf

Otto Kalkhoven fotografeerde de wierde Helwerd bij zonsondergang. Dit is deel 20 uit de serie Op verkenning door Het Hogeland.

Geen opmerkingen: