“Yes, we can”. Iedere alinea van de overwinningsspeech van Obama mondde uit in de verkiezingsslogan: “Yes, we can”. Het klonk uit tienduizenden kelen als een geloofsbelijdenis: ”Yes, we can!”
Religie is belangrijk in de Verenigde Staten. Politiek succes in ondenkbaar als je religieus in opspraak raakt. McCain bezwoor de twijfels bij zijn republikeinse achterban pas door de fundamentalistische Sarah Palin als running mate te kiezen. Ook Barack Obama kwam onder vuur te liggen door zijn oude dominee. Tot zover is geloof echter een persoonlijke zaak.
Maar tegelijkertijd is er sprake van “bepaalde gemeenschappelijke elementen van religieuze oriëntatie van een grote meerderheid van het Amerikaanse volk”, zoals de socioloog Robert Bellah het al in 1967 beschreef. Het was “a set of beliefs, symbols and rituals.” Civil religion staat bol van bijbelse archetypen als de exodus (met George Washington als Mozes), het uitverkoren volk en het beloofde land met the American Dream.
Civil religion speelt een cruciale rol in de Amerikaanse politiek. Politici zijn kansloos als zij niet in staat zijn de taal van dit civiele geloof te spreken. Eisenhower wist dat: “our government makes no sense unless it is founded in a deeply felt religious faith – and I don’t care what it is”. John F. Kennedy was er een meester in. In zijn inaugurele rede (een van de rituelen van de American civil religion) noemde hij God zonder naar zijn eigen katholicisme te verwijzen. Hij mocht tenslotte geen enkele Amerikaan uitsluiten. God stond in Kennedy’s speech voor “het goede”, wat dat dan ook mocht betekenen. Er was sindsdien geen president, die zich aan die “plicht’ onttrok. De één was er alleen beter in dan de ander.
Barack Obama beheerst de taal van de civil religion ogenschijnlijk als geen ander. Vaak appelleerde hij in zijn campagne aan elementen van de civil religion: “greatest hopes and highest aspirations” en de “fundamental goodness to make this country great again”. Ook de overwinningsspeech stond bol van hoop, nieuwe geest van opoffering, één natie, één volk en “de waarden die wij allen delen”. Barack Obama luidt wellicht een nieuwe fase in de Amerikaanse geschiedenis in, maar wel naadloos passend in de Amerikaanse traditie.
Erik de Graaf
Geen opmerkingen:
Een reactie posten