Ralph Pans, verliezend kandidaat bij het Utrechts burgemeestersreferendum, heeft een boekje geschreven over de campagnetijd in het afgelopen najaar. De slag om de Domstad heet zijn terugblik. Die komt pas morgen uit, maar wordt al wel uitgebreid in de kranten besproken.
Ik heb het boekje uiteraard nog niet gelezen, ga dus af op voorbeschouwingen in NRC en De Volkskrant. Wat me verbaast is de verbazing op de mislukking van het project. Zeker een VNG-kanon als Pans had de farce toch aan moeten zien komen. Een raadplegend referendum tussen twee burgemeesterskandidaten is al vaak een "fopspeen" genoemd. Een campagne kan alleen maar uit loze beloften bestaan, want niet de burgemeester bepaalt het beleid of de agenda in een gemeente. Dat doet het hoogste orgaan, de gemeenteraad. Als de burger iets voorgelegd wordt moet het wel ergens over gaan. Anders kun je beter de door de burgers gekozen raad (als het goed is toch een afspiegeling van de bevolking!) laten kiezen.
Los van principiële bezwaren tegen het raadplegend referendum was ik aanvankelijk wel benieuwd naar de uitkomst van het Utrechtse gevecht. Juist omdat het tussen twee partijgenoten ging viel er nu misschien echt iets te kiezen, dacht ik. In voorgaande burgemeestersreferenda ging het meer om de politieke kleur dan om de persoon. In Vlaardingen, van oudsher een rode stad, kon de PvdA-kandidaat bijna niet verliezen van een CDA'er. "Ik ken de man niet, maar hij is van de PvdA", herinner ik me nog een stemverklaring van een Vlaardingse kiezer. In Delfzijl speelde zich later hetzelfde af. Een VVD'er was bij voorbaat kansloos tegen een PvdA-kandidaat. In Delfzijl ging het mis tussen de kandidaten, die elkaar tijdens de campagne nauwelijks nog onder ogen konden komen. Dat lag deels aan de weerbarstige politieke cultuur in de noordelijke havenstad, maar ook aan het ongelukkige referendum. Maar de benodigde opkomst van 30% werd tenminste nog gehaald.
Het Utrechtse "circus" liep faliekant mis. Negen procent nam de moeite te kiezen en uiteindelijk besloot toch de raad. Op 23 januari volgt een volgende poging als in Eindhoven twee PvdA-kandidaten de Slag om de Lichtstad uitvechten. Volgens staatsrechtgeleerde Elzinga kan dat niet anders dan een nieuw drama worden. De burgers willen echt iets te kiezen hebben, zei hij al in december op de radio. Ik geloof er niets van dat het ineens een groot succes zou worden als de kandidaten van verschillende politieke kleur zouden zijn. Het middel slaat gewoon niet aan. De burgers willen de keuze best door de door hen gekozen raad laten maken.
Erik de Graaf
Geen opmerkingen:
Een reactie posten