vrijdag 11 april 2008

Berlijn-Tempelhof symbool voor betere tijden

Prachtige foto's van het Berlijnse vliegveld Tempelhof op de weblog van Hans van Egdom. Hans meldt ook dat er binnenkort (op 27 april) in Berlijn een referendum wordt gehouden over het voortbestaan van het stadse vliegveld. Enkele jaren geleden heeft het gemeentebestuur van Berlijn tot opheffing besloten, maar op inititatief van de CDU is een actie ontketend voor het behoud als kleine luchthaven voor zakenreizen of voor een dure privékliniek met landingsbaan.

De voorstanders van het behoud van het vliegveld slaan fors op de historische trommel. Tempelhof staat dan ook bol van de geschiedenis. Die begon in de Goldene Zwanziger van de vorige eeuw, toen vanaf een voormalige excercitieveld de eerste vliegtuigen opstegen. Al in de jaren dertig groeide het uit tot het grootste vliegveld van Europa. In de nazitijd moest het natuurlijk nog groter. In 1934 kreeg de bekende nazi-architect Ernst Sagebiel de opdracht voor een nieuw gebouw, dat in 1939 werd geopend en onderdeel was van Albert Speers "bouwplan voor de Rijkshoofdstad". Op de foto's van Hans van Egdom is die sfeer nog heel voelbaar.

Het belangrijkste historische argument van de voorstanders voor het behoud van Tempelhof is de luchtbrug van de Amerikanen naar West-Berlijn. Van juni 1948 tot mei 1949 vlogen dagelijks 1400 Amerikaanse vliegtuigen met voedsel en andere goederen naar West-Berlijn, omdat de aanvoerslijnen over land door de Russen waren afgesneden na de invoering van de Duitse Mark in West-Berlijn. De luchtbrug was één van de schermutselingen aan het begin van de Koude Oorlog, die uiteindelijk in de Duitse en Berlijnse Deling resulteerden. De Amerikanen vlogen in feite ook de vrijheid naar West-Berlijn over. De minister van Buitenlandse Zaken Dulles was zich daarvan goed bewust: "De huidige situatie is voor de Verenigde Staten uit propagandistisch oogpunt zeer gunstig. Wij winnen het aanzien de Berlijnse bevolking van een hongersnood te hebben gered, de Russen krijgen de schuld vanwege hun blokkademaatregelen". Die belangrijke slag was gewonnen door het westen: De West-Berlijners accepteerden het "nieuwe" vijandsbeeld.

Het is opvallend dat het referendum vooral in het voormalige West-Berlijn leeft en de Ossies koud lijkt te laten. Van de 240.000 verzamelde handtekeningen kwamen er maar een paar duizend uit het oosten. Een (groot) deel van de behoudzucht komt voort uit frustratie over de ontwikkeling van Berlijn. De stad is zo goed als failliet. Al jaren. Onlogisch is dat ook niet met de enorme opgave om van twee miljoenensteden (West- en Oost-Berlijn) één bloeiende metropool te maken. Omdat de nood aan de oostkant van de stad het hoogst was is West-Berlijn er in de afgelopen 10-15 jaar bekaaid afgekomen. Inmiddels wordt dat zichtbaar in het straatbeeld. Het vliegveld Tempelhof staat symbool voor betere en heroïsche tijden.

In feite is het te dol om zo'n klein vliegveld in stedelijke omgeving te behouden. Stel je voor dat het Vondelpark een landingsbaan voor de grachtengordel werd. Beter is het enorme groene terrein voor recreatie te bestemmen en van het gebouw van Ernst Sagebiel een luchtvaartmuseum te maken, zoals de Grünen willen. Ik mag over twee weken niet stemmen, maar ik zou het geloof ik wel weten.

Erik de Graaf

Geen opmerkingen: