DDR-troepen en Praag 1968

Aan de Russische inval in Tsjechoslowakije in augustus 1968 deden ook twee Oost-Duitse divisies mee, schreef historicus Johan van Merriënboer onlangs. Heldring wees er donderdag in NRC Handelsblad op dat dat feitelijk onjuist is. Brezjnev zou de Oost-Duitsers tot verdriet van de DDR-leiding buiten de militaire operatie hebben gehouden om de recente herinnering aan marcherende Duitse soldaten niet op te halen.

Inderdaad zijn in 1968, behalve een paar spionage-eenheden en enkele logistieke deskundigen, geen Oost-Duitse soldaten met de Russen mee gemarcheerd. De twee divisies, waarover Van Merriënboer repte, waren niet op Tsjechoslowaaks grondgebied, maar stonden aan de Oost-Duitse kant van de grens voor noodgevallen klaar. Ze deden dus in feite wel mee, maar op de achtergrond.

Heel lang ging iedereen er vanuit dat het Oost-Duitse volksleger de Russen had geholpen bij het neerslaan van de Praagse Lente. Het in maart 1990 democratisch gekozen Oost-Duitse parlement heeft zich daarvoor zelfs officieel bij de Tsjechen verontschuldigd. Uit de Oost-Duitse staatsmedia viel in 1968 niet op te maken dat er Oost-Duitse troepen op Tsjechisch grondgebied waren, maar ontkend werd het evenmin. “De inval van de socialistische broederstaten” werd in alle toonaarden bezongen. Bovendien deden in de DDR veel verhalen over de troepenverplaatsingen de ronde. De Autobahn richting Tsechische grens was helemaal kapotgereden door Russische en Oost-Duitse tanks, mailde een vriend me vanavond nog. Hij woonde indertijd vlakbij die weg. De sovjettanks waren echter naar Praag doorgereden, terwijl de Oost-Duitsers als achterwacht aan de grens halt hadden gehouden.

Uit historisch onderzoek bleek onlangs dat sovjetleider Leonid Brezjnev lange tijd heeft geprobeerd de duif uit te hangen. Het is bijna niet voor te stellen. Hij wilde militair ingrijpen voorkomen en een politieke oplossing zoeken. Het waren echter de Oost-Duitse partijleider Walter Ulbricht en zijn Bulgaarse collega, die voor militaire korte metten pleitten. Dat is er van gekomen.

Erik de Graaf

PS: ik schreef eerder over Praag '68 en de DDR