Voettocht door het Hogeland

In de zomer van 1823 maakten twee jongemannen een voettocht door Nederland. Jacob van Lennep was de zoon van een Amsterdamse hoogleraar. De vader van Dirk van Hogendorp was een liberaal staatsman. Jongens van stand dus. Ze waren net in Leiden afgestudeerd en besloten om geen reis naar Frankrijk of Italië te maken, zoals veel leeftijdsgenoten deden. Liever verkenden ze Nederland. Een inspectietocht noemden ze het. Van mei tot september trokken ze kriskras door negen provincies. Hun bevindingen schreven ze in een dagboek.

Op 22 juni wandelden ze over modderige, onverharde paden van Groningen via Garnwerd en Kommerzijl naar de monding van het Reitdiep. Daar charterden ze een roeiboot en twee roeiers om naar Zoutkamp over te steken. Het was koud voor de tijd van het jaar en het waaide hard. Door de sterke stroming vanuit de Lauwerszee duurde de tocht langer dan verwacht. Er zwom een zeehond mee, koude zoute golven landden in de boot. Na een uur klommen ze bibberend en drijfnat op de kade en zochten ze hun herberg op. Zoutkamp was dichtbebouwd en dichtbevolkt, constateerde Van Lennep in zijn dagboek, en de meeste inwoners leefden van de visvangst. Vanuit de herberg zagen ze een bruinvis van twaalf á vijftien voet zwemmen. Zoutkamp lag nog aan zee.

De volgende dag doorkruisten de vrienden het Hogeland. Ulrum, Leens, Zuurdijk. Soms verdwaalden ze. Volgens Van Lennep “omdat alle paden op elkaar lijken en langs korenvelden lopen.” Via Wehe den Hoorn, Saaxumhuizen, Pieterburen en Den Andel bereikten ze Warffum, waar ze met een meid keuvelden over de kwaliteit van haar boter. Tussen Usquert en Uithuizen stonden ze versteld van de grote boerderijen, die zelfs bliksemafleiders hadden. Na negen uur wandelen kwamen ze vermoeid aan in herberg De Roos in Uithuizen.

Bijna tweehonderd jaar later is Noord-Groningen erkend wandelgebied. Van het Pieterpad en het Pronkjewailpad tot aan de Tocht om de Noord. Compleet met bewegwijzering tussen de korenvelden en een voetveer over het Reitdiep. Een enkele keer hoor ik over wandelaars die het spoor van Van Lennep en Van Hogendorp door het Hogeland volgen.

Erik de Graaf

Otto Kalkhoven fotografeerde het Rietdiepveer anno 2018.