Katoesja

Mijn buurjongen van 35 jaar geleden heeft een leuke blog over Rusland. In Rusland – veraf en dichtbij schrijft Egbert Hartman over Russische cultuur, literatuur, politiek, geschiedenis, actualiteit en over zijn favoriete voetbalclub Zenit St Petersburg.

Gisteren vroeg hij zich af hoe je een nieuwe wielerploeg kon noemen naar een militaire raket, die in de Tweede Wereldoorlog de bijnaam Stalinorgel kreeg. Inderdaad, de grappen over de sprintkanonnen van Katjoesja zijn nu al niet van de lucht. De Russen noemden hun raket indertijd naar een Russisch oorlogslied over de schone Katja (koosnaam: Katjoesja). De tegenhanger van de Duitse Lili Marleen, “unter der Laterne”, neem ik aan.

Opvallend is dat de katjoesja’s of katoesja’s nog regelmatig het nieuws halen. Na de tijd van het Stalinorgel is het een soortnaam geworden, waarmee kleine artillerieraketten worden aangeduid. Daarbij maakt het niet uit of ze van Russische makelij waren of dat ze door bijvoorbeeld de Vietcong, de Hezbollah of de Taliban in elkaar geflanst werden. Het gaat bij de katoesja om een lichte raket met geringe reikwijdte. Als oorlogswapen nauwelijks effectief, maar als terroristisch wapen blijkbaar wel.

Treurig dat de fraaie, Russische Katja voor altijd met geweld wordt geassocieerd.

Erik de Graaf

Café Feyenoord

Mario Been is rond met Feyenoord. Dat geeft de fan moed. Volgend weekend zet het herstel in. Uit tegen? … NEC! Vast en zeker. De bal is tenslotte ook rond. Hopelijk kunnen de luiken van café Feyenoord snel weer open.

Erik de Graaf

Witte streep door Berlijn

In In Europa vertelde oud-Stasi-officier Hagen Koch afgelopen zondag hoe hij als 21-jarige soldaat in augustus 1961 met witte verf een dikke streep door Berlijn moest trekken op de plek waar de Berlijnse Muur moest worden gebouwd. In opdracht van de Oost-Duitse partijleider Ullbricht en Stasi-chef Mielke, zei Koch erbij.

In november 1986 trok de jonge kunstenaar Wolfram Hasch opnieuw een dikke witte streep over de grens tussen Oost- en West-Berlijn. Nu op de Berlijnse Muur, die juist haar 25-jarig jubileum had gevierd. Zijn doel was de hele Muur rondom West-Berlijn, zo’n 165 kilometer lang, te markeren om zijn afkeer van de onmenselijke grens te tonen. Zo ver kwam hij echter niet.

Bijna drie jaar eerder was de 20-jarige Wolfram Hasch in Weimar in de DDR gearresteerd. Hij werd ervan verdacht met vrienden staatsvijandige leuzen op muren te hebben geschilderd. “Macht aus dem Staat Gurkensalat” (“maak van de staat komkommersalade”, maar dan in rijm), maar ook: “SS-20 – nein, Danke” en “Wehrt euch und schlagt zurück” (“verzet je en sla terug”). Met witte verf had Wolfram Hasch dus al langer iets en uit het goede hout was hij ook gesneden.

Begin 1985 werd hij onder druk van de westerse vredesbeweging vrijgelaten uit de Oost-Duitse kerkers. Twee dagen later liep ik met hem op een demonstratie in West-Berlijn. Hij had nog nooit zoveel politie gezien en vroeg zich af waar hij nu weer terecht was gekomen. Een paar maanden later was hij als getuige-deskundige aanwezig op het Hoger Beroep van een Nederlandse totaalweigeraar in Den Haag. Hij wilde de rechter ervan overtuigen dat hij de Nederlandse weigeraar kon wegstrepen tegen gelijkdenkende weigeraars in de DDR. Een straf was dus niet nodig, vond hij.

Zijn Muur-actie van november 1986 bracht Wolfram Hasch weer terug in de DDR. In de buurt van de Potzdamer Platz sprongen plotseling Oost-Duitse grenspolitieagenten door een stalen deur in de Muur om hem te arresteren. Ook in opdracht van Mielke, dezelfde opdrachtgever als van Hagen Koch, werd hij opnieuw opgeborgen in een Oost-Duitse gevangenis. Twintig maanden lang. De ene witte streep is blijkbaar de andere niet.

Erik de Graaf

GroenLinks raadslid op matje bij CdK

Het GroenLinkse raadslid Harm Janssens in de gemeente Loppersum heeft de knuppel in het hoenderhok gegooid, zoals op de cartoon uit het Dagblad van het Noorden duidelijk is te zien. Vorige week lekte hij uit de vertrouwenscommissie, die de herbenoeming van CDA-burgemeester Rodenboog besloot, dat slechts 10 van de 15 raadsleden voor de nieuwe termijn van de burgemeester kozen. Dat was wat mager.

Max van den Berg, commissaris van de queen in Groningen, riep het GroenLinkse raadslid op het matje. Volgens het Dagblad van het Noorden van afgelopen vrijdag kreeg Harm Janssens “een veeg uit de pan”, maar werd hij verder gespaard van rechtsvervolging, omdat hij spijt betuigde.

Opvallend is dat het Dagblad van het Noorden vandaag opnieuw uitpakt met een artikel over de kwestie-Loppersum. In een opiniestuk stelt de journalist dat Janssens wel degelijk bewust uit de school klapte, omdat hij de heersende politieke cultuur in Loppersum zat is. Door slecht bestuur kwijnen wegen, bruggen en voorzieningen weg en zal Loppersum binnenkort met een artikel-12-status onder curatele van Den Haag worden gesteld. Opvallend is dat het Dagblad dat begrip voor Janssens heeft. Hem wordt moed toegedicht, waaraan het “in de politiek helaas al te vaak ontbreekt”. Het opiniestuk raadt de betrokken politici aan “over hun eigen schaduw heen te stappen. Dus niet te veel tijd verdoen met schande spreken over de ‘dappere’ Harm Janssens, maar aan de slag. In Loppersums belang”. Dat lijkt mij ook een goed idee.

Erik de Graaf

Fietsen

Ik heb de kilometerteller vanmiddag weer op 0 (=nul) gezet, de ketting gesmeerd, de banden goed opgepompt en mijn eerste rondje van het jaar gefietst. Het was fris, maar zonnig. En er hing een vleugje voorjaar in de lucht. Je moest je best doen om het voelen, maar als je het graag wilde lukte het.

Erik de Graaf

Llink

Goed idee om lid van Llink te worden. Ze hebben vóór 1 april hard leden nodig om ons omroepbestel te overleven. En een groene omroep met eigenwijze bijdragen aan het duurzaamheidsdebat wil ik graag steunen. Leuke programma's, al vind ik de eyecatchers wel vaak over verre reizen gaan. Dat is misschien ook gelijk de GroenLinkse ziekte: duurzaam en groen, maar wel alle uithoeken van de wereld willen zien.

Maar hoe word je lid van Llink zonder meteen weer een wachtwoord te moeten bedenken én onthouden? Via de site van Llink lukte me dat zojuist niet. Om in aanmerking te komen voor de tip van de dag of voor een wekelijkse nieuwsbrief moest ik aan een nieuw wachtwoord geloven. Zonder dat was een lidmaatschap via de site niet te regelen. Nou, dan maar niet! Ik word stapelgek van al die wachtwoorden.

Erik de Graaf

Fred Anton Maier

Vanaf 1970 had ik een paar jaar een beroemde buurman. Na een imposante schaatsloopbaan werkte de Noorse stayer een paar jaar als sportinstructeur bij het Noorse zeemanscentrum in de Rotterdamse haven.

Wonen deed hij met zijn gezin aan de rand van Vlaardingen, in de Vossiusstraat. Hij op nummer 20, ik ernaast op 22. Zijn zoon Sven leerde ons Noorse woorden, waarvan vooral de ‘hestebes’ (of iets dergelijks) altijd is blijven hangen. Paardenpoep was de Nederlandse vertaling. Daar had ik iets aan op latere reizen door Noorwegen.

Eén scene uit de winter van 1971 zal ik nooit vergeten. Het was ijzig koud. Met mijn schoolvrienden schaatste ik al dagen over de sloten in onze nieuwbouwwijk. In wedstrijdjes waren we Kees Verkerk, Ard Schenk of Jan Bols en we dachten dat we knalhard schaatsten. Tot het moment dat buurman Fred Anton zijn noren onderbond.

Er ging een zindering over het ijs. De Europees, wereld- en Olympisch kampioen van 1968 op een Vlaardingse sloot. Tientallen kinderen dromden rond de plek waar de schaatscrack zijn schaatsveters strikte. Eenmaal op het ijs wilden de gedroomde Ard & Keessies achter de echte Fred Anton aan, maar die sloeg onmiddellijk met speels gemak en imposante, krachtige slag een onoverbrugbaar gat met zijn achtervolgers. Nee, we waren nog lang geen schaatskampioenen in de dop. Sterker, we hadden misschien helemaal geen talent.

Erik de Graaf

In gesprek met Hamas

Het woord disproportioneel is in zwang is geraakt. Van Agt had het op avond na de Israëlische inval in Nova over buitenproportioneel geweld. SP-leidster Agnes Kant noemde de houding van minister Verhagen op 28 december “een disproportionele reactie op een disproportioneel gewelddadig optreden van Israël”. Kamerlid Van Dam van de PvdA sprak 30 december over buitenproportioneel en refereerde in zijn kamervragen aan een “voorwaarde van proportionaliteit”. Ook Mariko Peters van GroenLinks kwam daar op 2 januari ook nog eens met “disproportioneel geweld” achteraan. Veel weken de drie linkse partijen niet van elkaar af.

Sinds mijn blog van 2 januari, waarin ik inging op de late reactie van GroenLinks, zit de term “disproportioneel geweld” me niet lekker. Het suggereert dat Israëlisch geweld is toegestaan, maar dat het nu te veel van het goede is. Een beetje minder had ook gekund, lijkt de boodschap. Maar vrede in het Midden Oosten kan alleen worden bereikt door te praten. Bij elk geweld, veel of weinig en van wie dan ook, raken we verder van die droom verwijderd. Dat komt ook weer naar voren in een nieuw rapport van IKV Pax Christi met de titel In gesprek met Hamas. “Een onmiddellijk en permanent staakt het vuren, de openstelling van grensovergangen en de opheffing van de blokkade en toelating van humanitaire hulp zijn alleen mogelijk als Hamas ook deel uitmaakt van het politieke proces”, stelt IKV Pax Christi. Het taboe op dialoog met Hamas moet bovendien worden doorbroken, ook in het belang van Israël.

Erik de Graaf

Schaatsgedicht

DOF VIOLET IS ’T WEST EN PAARSIG GRIJS
Nog wandel 'k door het zwaar berijpte gras,
En hoor naast me op de vaart het fijn gekras
Van schaatsen over 't hol rinkelend ijs:

Ik heb 't gevoel, of 'k op 't bevroren glas
Cirk'lend, zwevend, zwenkend op kunst'ge wijs,
Met 't buigend bovenlichaam daal en rijs:
'T is in mijn rug, of 'k zelf op schaatsen was.

Zo hoop 'k dat, langs wiens geest mijn verzen glijen,
Alleen, in paren, of in lange rijen,
Schomm'lend op maat en rijm van hollands staal,

Dat hij de wind, die mij droeg, zelf hoort waaien,
En 't fijn slieren en 't heerlijk brede zwaaien
Voelt van zijn eigen stemming in mijn taal.

Johan Andreas der Mouw (1863-1919)

Stalin

Vorige week verloor Jozef Stalin de eindsprint in de spannende verkiezing tot “grootste Rus aller tijden”. Groot en wreed was inderdaad de stalinistische repressie halverwege de twintigste eeuw. Miljoenen politieke tegenstanders dreef hij in de dood. Door falend beleid kwamen nog eens tientallen miljoenen door hongersnood en armoede om het leven.

Een generaal uit de sovjettijd hield voor het tv-programma een warm pleidooi voor Vadertje Stalin. “De Stalin-repressie is een mythe, die niet door de feiten wordt bevestigd”, vond de 85-jarige Varennikov. “Velen zijn terecht veroordeeld, voor echte misdaden”.

Na Stalins dood in maart 1953 werd het regime in de werkkampen in de Sovjetunie onmiddellijk milder (maar nog lang niet mild), vertelde een overlevende van een werkkamp in het ijskoude Workoeta me vorig jaar. Twee jaar later kwam hij twintig jaar vervroegd vrij. Twee weken geleden kreeg ik een foto van een demonstratie in Oost-Berlijn in 1953, gemaakt door een Nederlander die daar politiek asiel had aangevraagd. Demonstranten dragen afbeeldingen van Stalin (en Lenin) door zijn eigen Oost-Berlijnse Allee, de Stalinallee.

Erik de Graaf

Scheerkwastenplantage

Opnieuw een illegale scheerkwastenplantage ontdekt op het Wad boven Warffum:

Wit en zwart

Ik had een witte kerst dit jaar. Mijn zoon Joachim lag in het ziekenhuis in fris wit beddengoed. Witte jassen van artsen en verplegend personeel vormden het decor waarin wij zes dagen vertoefden. Gelukkig verliepen operatie en herstel voorspoedig en mocht hij de 28e naar huis.

De 29e kocht ik aan het eind van de middag een zwarte spijkerbroek. Twee uur eerder had ik het bericht ontvangen dat mijn vriend Hans-Joachim was overleden. In mei hadden we zijn 50e verjaardag nog groots gevierd. Twee uur na mijn aankoop was ik onderweg naar Keulen, waar hij de volgende dag in ijzige koude werd begraven.

Hopelijk wordt 2009 een gezond en levendig jaar. Voor iedereen. Ook voor jou!

Erik de Graaf

Disproportioneel geweld

De titel had ik al ingetypt. Het vervolg over de vraag waar de reactie van GroenLinks op het disproportionele Israëlische geweld in de Gazastrook bleef wilde ik er nog op laten volgen.

Het Midden-Oosten staat weer eens in brand en GroenLinks haalt vooral de pers over disproportioneel vuurwerk rond de jaarwisseling. Het is me uit het hart gegrepen, het is hoog tijd de vuurwerkoverlast aan banden te leggen. Maar de gelijktijdige stilte over het Israëlische geweld vond ik onbegrijpelijk en verbaasde me. Niets op de website (nu, tien minuten later, wel), ook geen enkele verwijzingen op de GroenLinkse bloggersplaneet.

Gelukkig ontving ik net voor ik de eerste zin van mijn stukkie wilde intypen een GroenLinks persbericht van Mariko Peters, waarmee de stilte werd doorbroken. GroenLinks doet dus toch weer mee.

Erik de Graaf