Dertig jaar geleden werd de Stichting Vrienden van
Rottumeroog en Rottumerplaat opgericht. Graag hadden we het jubileum gevierd
met een sprankelend feest in ’t Zielhoes in Noordpolderzijl. Het staren vanaf
de Waddendijk naar de eilanden in de verte kan nog wel, maar de viering van het
jubileum moet door de corona worden uitgesteld tot het najaar of misschien
zelfs volgend voorjaar.
Begin 1991 woedde de Slag om Rottum. Rijkswaterstaat
adviseerde “om alle stabiliserende onderhoudsmaatregelen aan de eilanden Rottumeroog
en Rottumerplaat te beëindigen”. Dat sloeg in als een bom. “Rottumeroog zal in
Eems verdwijnen”, kopte het Nieuwsblad van het Noorden. Nadat hevige stormen het
eiland in tweeën hadden gespleten gaf de overheid het eiland het laatste zetje
naar de ondergang, zo luidde de teneur.
In Noord-Groningen ontstond grote bezorgdheid over de
toekomstplannen van Rijkswaterstaat. Boeren en oevereigenaren wezen op de rol
van de Rottums in de kustverdediging. Ook de provincie Groningen maakte zich
zorgen over het kustbeheer. De ophef leidde tot een debat in de Tweede Kamer en
een aangenomen motie om eerst te onderzoeken of de Rottums daadwerkelijk tot
ondergang gedoemd waren.
De Slag om Rottum leidde in maart 1991 tot de
bezetting van Rottumeroog. Hendrik Toxopeus, de zoon van de laatste vaste voogd
van Rottumeroog, voer met zijn vrouw naar zijn eiland van verlangen. Ze
kraakten de voogdwoning, rolden het spandoek “Wij houden van Rottumeroog” uit
en stonden dagenlang de pers te woord. Rottumeroog hoeft niet te verdwijnen,
vertelde Toxopeus keer op keer. Hij stelde voor om de natuur een handje te
helpen en het “wandelende” eiland de juiste kant op te begeleiden. De
noodzakelijke werkzaamheden zouden onder zijn deskundige leiding door groepen
vrijwilligers kunnen worden verricht. Hendrik Toxopeus zag zichzelf wel als een
verlate opvolger van zijn vader naar Rottumeroog terugkeren.
De bezetting van het eiland duurde twee weken en
kreeg veel bijval. Jan Wolkers stuurde duizend gulden voor een steuncomité en
Waddenschilder Geurt Busser begon een handtekeningenactie voor het behoud van
Rottumeroog. Toch was er ook kritiek. De Waddenvereniging nam het initiatief
voor een Rondetafelconferentie om het verhaal van alle kanten te belichten. Die
vond eind april 1991 plaats in Warffum. Hendrik Toxopeus wist dat het
voorbestaan van Rottumeroog met vijftig jaar kon worden gerekt als hij het
eiland met zijn vrijwilligers aan de zuidkant mocht onderhouden.
Rijkswaterstaat reageerde niet afwijzend. Voor de Vereniging van Oevereigenaren
stond de veiligheid voorop. De Waddenvereniging wees erop dat het oostelijk
Waddengebied veel waardevoller zou worden als het eiland aan de natuur zou
worden overgelaten. Vicevoorzitter Reitsma van de Waddenadviesraad vond dat er
maar moeilijk werd gedaan. Het eiland zou hoe dan ook verdwijnen. Volgens hem
kon beter naar passende stervensbegeleiding worden gezocht.
Ondertussen zaten de sympathisanten van Hendrik
Toxopeus niet stil. Nog tijdens de bezetting van Rottumeroog werd besloten een
Stichting van Vrienden op te richten. Op 19 april 1991 kwamen de oprichters
voor het eerst bijeen in Wehe den Hoorn. Eind mei 1991 passeerde de Akte van
Oprichting bij de notaris. De Vrienden van waren een feit.
Eerst bepaalden alleen Rijkswaterstaat en
Staatsbosbeheer het beleid en beheer van de Rottums. Voortaan hadden ook de
Vrienden van Rottum een stem in het kapittel. Hendrik Toxopeus en oprichter Jan
Klompsma leidden minister Maij-Weggen van Verkeer en Waterstaat in augustus
1991 rond op het eiland. De minister maakte daar een compromis bekend: de
Vrienden zouden Rottumeroog onderhouden en met de werkzaamheden op
Rottumerplaat zou gestopt worden. De verwachting was dat daarvan dan niet veel
overblijven dan een zandplaat. De VSB-bank was bereid het onderhoud van Rottumeroog
met een flink bedrag te sponsoren. De Rondetafelconferentie van Warffum kreeg
een structureel vervolg in de Beheers- en Adviescommissie Kustverdediging
Rottumeroog en Rottumerplaat, afgekort de BAKR, waarin de partijen nog
jarenlang lijnrecht tegenover elkaar stonden.
Anno 2021 zijn de onderlinge verhoudingen sterk
verbeterd. Verschillen werden overbrugd, voortaan werd samengewerkt.
Rijkswaterstaat staat voor kustbeheer, Staatsbosbeheer voor natuurbeheer,
terwijl de Vrienden zich richten op de cultuurhistorie van de eilanden.
Daarnaast coördineren de Vrienden onderhoudswerkzaamheden en opruimacties.
Erik de Graaf
PS: dit feestelijke stuk verscheen afgelopen weekend ook op de website van de jubilerende Vrienden van Rottum.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten